Ong giống, thùng ong hiện đại và thùng ong tầng kế .v.v là những vật dụng ngành ong, tuy nhiên mua chúng ở đâu, giá ong giống bao nhiêu, và sử dụng thùng ong hiện đại có hiệu quả không, tại sao nước ta không phát triển được thùng ong kế v.v. Tất cả sẻ được phân tích, bàn luận trong bài này để tìm ra câu trả lời thỏa đáng nhất về nghề nuôi ong Việt Nam và thế giới.
Ong Giống Nên Nuôi Loại Nào? Khởi Nguồn Của Những Đam Mê
Ở nước ta hiện có 2 giống ong được nuôi để sản xuất mật ong nhiều nhất đó là giống ong ý và giống ong nội Apis cerana hay còn gọi là ong mật phương đông, trong 2 giống ong này lại chia ra nhiều giống nhỏ nhằm phù hợp với từng mục đích nuôi như là nuôi để khai thác mật ong xuất khẩu, hay chuyên khai thác sữa ong chúa, hay là chuyên làm mật ong nhỏ lẻ bán trong nước v.v.
Đặc điểm sinh học của loài ong - [Phần 2: Các bộ phận bên trong]
12 bộ phận cấu tạo bên ngoài của con ong
Mô Hình Nuôi Ong Hộ Gia Đình - Giống Ong Mật nội địa
Nếu bạn muốn nuôi dưới 20 đàn ong với một khu vườn nhỏ và xung quanh chẳng có nhiều bông hoa và chỉ thích nuôi giải trí, nuôi văn nghệ, hay nuôi để ngắm ong và kèm theo đó là một ít mật ong cho gia đình dùng và biếu bà con hàng xóm thì giống ong nội rất thích hợp với bạn với mô hình này.
Ong nội còn thích hợp cho những người mới học nuôi ong, mới bắt đầu nuôi và nhen nhóm ý tưởng làm giàu từ con ong, nhưng hạn chế lớn nhất của ong nội là cần phải học hỏi nhiều trong quá trình nuôi và không ngừng học hỏi để đàn ong cho mật nhiều hơn và ít bốc bay hơn trong quá trình lai tạo giống.
Mật Ong Công Nghiệp, Năng Suất Vượt Trội - Ong Ngoại (Ong Ý)
Bạn đã biết nuôi ong, bạn muốn làm giàu từ nghề nuôi ong hay bạn thích cuộc sống du mục nay đây mai đó trong những khu đồn điền cao su hay những vườn trái cây vãi, nhãn v.v. Bạn muốn 1 giống ong cho mật thật nhiều và ít bốc bay nhất, bạn thích làm sữa ong chúa hay thích lấy phấn hoa để bán .v.v thì giống ong ngoại là lựa chọn hợp lý nhất với bạn trong lúc này.
Có những thùng ong ý chỉ cần 2 ngày là người nuôi ong đã quay mật rồi trong khi ong nội thì phải lâu hơn gấp 4 lần, và đây củng là lý do tại sao mật ong lại rẻ và bán đầy trong siêu thị nhưng lại củng có nơi lấy làm mật ong rừng bán với giá cả triệu đồng 1 lít nhằm trục lợi cá nhân.
Để nuôi được ong ý (ong ngoại) người nuôi ong phải cần có nhiều kinh nghiệm trong nghề nuôi ong ít nhất 1 năm, vì chúng cần những kỹ thuật cao như di trùng tạo ong chúa, thay ong chúa để tăng năng suất, chữa bệnh cho ong khi bị thối ấu trùng, thối ấu trùng vôi, bị chí trên ong .v.v
Và đặc biệt trong một tổ ong ngoại số lượng ong thợ đông gấp 3 đến 4 lần 1 tổ ong nội và kích thước ong ý củng to hơn ong nội nên phải cần 1 lượng thức ăn, nguồn mật nhiều và tập trung thì ong ngoại mới phát triển được, không thì phải cho ong ăn siro đường bổ sung để duy trì đàn ong.
Nuôi ong mà cho ăn siro đường liên tục thì nên sớm bỏ nghề chứ không. 1 là không đủ tiền mua đường cho ong ăn, 2 là bán mật ong không được và chắc chắn sẻ vỡ nợ một lời khuyên chân thành từ phía những người đã có kinh nghiệm trong nghề nuôi ong ngoại lấy mật này.
Ong Dú - Giống ong cho người không có thời gian
Tạo hóa của thiên nhiên luôn cho chúng ta điều kỳ diệu, nếu như nuôi ong ngoại cần nhiều bông hoa và kỹ thuật cao, còn ong nội thì cần phải kiểm tra đàn ong thường xuyên tránh chia đàn, bốc bay và cần phải học hỏi kỹ thuật để phát triển đàn ong của mình, thì ong dú lại hoàn toàn trái ngược với 2 giống ong trên.
Ong dú chẳng cần bạn phải chăm sóc, cho ăn hay biết về kỹ thuật nuôi ong dú như thế nào, ong dú củng chẳng bao giờ bỏ tổ đang ở của chúng mà đi, những cây cỏ dại mọc ven đường, cây bầu bí nhà hàng xóm trong khu vực thành thị ít bông hoa ong dú lại tỏ ra cực kỳ thích nghi với những nơi như thế này.
Ong dú là gì - 4 điều bạn chưa biết về tổ của chúng!
Và một điều đặc biệt là ong dú không chích nên không thể đốt hay chích người nuôi như các giống ong mật khác được, và còn rất rất nhiều lý do để bạn phải ngã mũ mà thán phục trước món quà thiên nhiên ban tặng từ giống ong dú, tại bài viết 18 Lý do nên nuôi một tổ ong dú trong nhà khiến bạn phải bối rối
Hình. 1 tổ ong dú được nuôi trong thùng 3 tầng tiêu chuẩn
Ong dú là một loài ong mới, hiện tại ít ai nuôi và không được biết nhiều về chúng, đặc biệt là cách nuôi, đặc điểm sinh học của ong dú có thể nói nó là hàng độc và lạ và củng là hướng đi mới và đầy tiềm năng trong tương lai cho ngành mật ong Việt Nam trong khi nghề nuôi ong ý lấy mật đang bị khủng hoảng và tháo chạy từ phía người nuôi.
Nếu bạn đang nuôi ong mật, gà, vịt, chim v.v. Bạn củng có thể xen canh ong dú vào nuôi chung vẫn được, chúng tỏ ra rất thân thiện và thích nghi với mọi hoàn cảnh và điều kiện, bạn có thể xem thêm trong bài viết Nuôi ong mật hay ong dú 17 điểm so sánh chuẩn khỏi chỉnh
Thùng nuôi ong - Giá Thùng Nuôi Ong
Thùng ong có rất nhiều loại, bao gồm thùng nuôi ong nội, thùng nuôi ong ngoại, thùng nuôi ong tự động lấy mật, thùng ong tầng kế, đõ ong .v.v Mỗi loại đều có kích thước, cấu tạo và ứng dụng khác nhau, nhưng được dùng nhiều nhất là thùng nuôi ong ý và thùng ong nội.
Thùng Ong nội - Vật Tư Ngành Ong Mật
Với giống ong nội có kích thước nhỏ và tụ đàn theo hình cầu với thế đàn nhỏ thì kích thước của thùng ong nội phải phù hợp với đặc điểm sinh học của giống ong nội để đàn ong phát triển tốt nhất và khắc phục các nhược điểm để tăng năng suất mật ong.
Hình ảnh thùng nuôi ong nội.
Tất cả những ưu điểm và nhược điểm, cách đóng thùng ong nội thế nào để khắc phục được nhược điểm của chúng củng như là tăng độ bền của gỗ đều đã được Ong dú JiChi chia sẻ cực kỳ chi tiết trong bài viết Làm Thùng Nuôi Ong Mật Nội, [Hướng Dẫn] Cách Đóng Thùng Ong Nội kèm theo đó là hình ảnh cụ thể về kích thước thùng ong mật nội địa để có thể làm được một cách dễ dàng và chính xác tới từng milimet.
Hình ảnh bài viết cách làm thùng nuôi ong nội
Thùng Nuôi Ong Ý (Ong Ngoại) - Dụng Cụ Nuôi Ong
Hình. Các thùng ong ý bằng gỗ truyền thống được nuôi tai một nhà vườn
Với kích thước và khả năng tụ đàn lớn là ưu điểm của con ong ngoại thì phải có một không gian rộng lớn và thoáng mát để chúng phát huy hết ưu điểm này và cho mật nhiều nhất có thể, củng như là phải thuận tiện trong việc di chuyển, bốc vác lên xuống xe tải và từ nơi này sang nơi khác nhằm thích nghi với cuộc sống của những người nuôi ong du mục và tất cả đều được chúng tôi đề cập, phân tích và đưa ra giải pháp cách làm thùng ong trong bài viết Thùng Ong Ý Cấu Tạo Chi Tiết Thùng Ong Bằng HÌNH ẢNH
Thùng Ong Kế
Thùng Kế có nghĩa là từ thùng ong chính ta kê thêm một tầng nữa và tầng này được gọi là tầng kế, hay nói cách khác thùng ong kế là nhà lầu của con ong còn thùng ong bình thường là nhà trệt.
Hình 1 thùng ong kế của người nuôi ong ở Nhật Bản
Tại sao phải lên kế?
Vì lên kế sẻ tăng năng suất mật ong, phấn hoa và sữa ong chúa, lên kế để tách riêng nơi chứa mật của con ong ra xa nơi đẻ trứng để thu được mật ong sạch hơn, nguyên tổ và đa dạng sản phẩm về mật ong hơn để tăng lợi nhuận cho người nuôi .v.v
Hình ảnh thùng ong kế
Ở Việt Nam có nuôi ong thùng kế không?
Hiện tại ở Việt Nam đã có mô hình nuôi ong và lên kế cho thùng ong ngoại và ong nội, việc lên kế cho thùng ong đã được người Việt chúng ta làm rất lâu rồi nhưng các bạn không thấy là do có quá ít người làm và không hiệu quả.
Tại sao Việt Nam Nuôi Ong thùng kế không hiệu quả?
Bới vì muốn cho ong lên thùng kế thì đầu tiên về mặt chủ quan là ong giống phải tốt, ít chia đàn, khả năng tụ đàn cao, ong chúa đẻ khỏe. Còn về khách quan thì nguồn hoa xung quanh phải nhiều và thường xuyên, khí hậu thuận lợi ít mưa, thời tiết ấm áp thì đàn ong mới có thể lên tầng kế được.
Với điều kiện này thì ở các nước ngoài với các nông trại lớn cả nghìn hecta chuyên trồng các loại cây ăn trái, hoa hướng dương, hoa lavender, phúc bồn tử, dâu tây, bơ .v.v thì yêu cầu về nguồn hoa là dồi dào và vô cùng phong phú kèm theo đó công nghệ sinh học của họ phát triển lai tạo được nhiều giống ong duy trì đàn tốt, chúa đẻ cực khỏe năng suất mật cao nên việc nuôi ong lên thùng kế với họ vừa giúp tiết kiệm không gian đặt thùng ong mà lại tăng năng suất mật gấp 2 đến 3 lần bình thường.
Hình các thùng ong kế được đặt dưới gốc trong các vườn hoa ở nước ngoài
Còn đối với điều kiện nông nghiệp Việt Nam phát triển chủ yếu là lúa, ngô, cao su .v.v trong đó lúa thì lại ít mật nhiều ít phấn, ngô thì ít mật nhiều phấn, cao su thì mật nhiều không có phấn v.v. mà lại trồng rải rác không tập trung với số lượng ít kèm theo đó là mang tính mùa vụ theo tháng và các giống ong ngoại ở nước ta có được hết 99,9% là nhập ong chúa hay nguyên đàn từ các nước pháp, ý, nga v.v. mang về chọn lọc lại rồi đem ra nhân giống.
Tuy chọn lọc kỹ càng vậy nhưng khi mang ra nhân giống đánh mật thì lại không được như ý muốn, đa phần chúng đều thay đổi đặc điểm sinh học để thích nghi với khí hậu Việt Nam nên thường đẻ kém hơn so với ong ở tại các nước khác.
Chính vì các nguyên nhân trên mà tuy việc nuôi ong thùng kế ở Việt Nam đã có từ rất lâu rồi nhưng lại không phát triển mạnh và các trại ong đều dùng thùng nuôi ong truyền thống là vì vậy.
Một vài hình ảnh về kiểu thùng kế nuôi ong ngoại của nước ngoài mà bạn củng có thể áp dụng tại Việt Nam, còn thành công hay không thì còn phải phụ thuộc vào giống ong và nguồn hoa nơi bạn
Thùng Nuôi Ong Hiện Đại - Thiết Bị Ngành Ong
Củng như thùng ong tầng kế, thùng ong hiện đại là sự biến cách của thùng ong tầng kế với tầng kế này có kích thước khung cầu bằng với khung cầu của thùng chính và các khung cầu này được thiết kế sẵn bằng nhựa và chỉ dùng để chứa mật do ong thợ mang về đổ trong này và bên dưới có trải 1 tấm lưới ngăn chúa để ong chúa không lên đẻ trứng được vào các lỗ tổ ở thùng kế chứa mật.
Hình thùng nuôi ong hiện đại tự động lấy mật 1 phát minh mới cho ngành ong thế giới
Hiệu quả của thùng ong hiện đại
Nuôi ong bằng thùng kế kiểu truyền thống với khung cầu mật chỉ bằng 1/3 khung cầu đẻ trứng ở Việt Nam đã không mang lại năng suất và hiệu quả rồi mà thùng ong hiện đại với khung cầu để chứa mật lại bằng luôn cầu ong đẻ trứng thì năng suất lại càng không có và khó có khả năng làm được như trong hình, trừ một vài khu vực có nguồn mật lá như cao su, keo nhiều và ong giống tốt mới nuôi được vài đàn như vậy, còn nếu cả trại ong mấy trăm đàn mà đàn nào củng như vậy thì đó là chuyện không thể vì nguồn hoa và mật không đủ để lên kế.
Nếu bạn có ý định nuôi ong trong thùng ong hiện đại mà muốn làm được như trong hình thì bạn cần phải có 3 điều kiện sau đây. 1 là bạn ở nơi có nguồn mật nhiều, 2 là giống ong bạn phải là giống ong siêu mật, 3 là chi phí cao, với 1 bộ thùng ong hiện đại như vậy có giá vài triệu trong khi 1 bộ thùng ong kế hay thùng ong kiểu tùng hóa truyền thống chỉ 400.000 đồng cao hơn gấp 4 lần so với bình thường, củng chính vì lý do thứ 3 này mà tại sao đã ra đời thùng ong hiện đại rồi mà các trại ong không áp dụng để thu mật ong cho khỏe và vệ sinh hơn cách quay mật ong bằng thùng quay mật ly tâm.
Cho nên công nghệ, nghiên cứu là 1 đường nhưng áp dụng vào thực tiễn có hiệu quả hay không và có làm được hay không đó lại là 1 việc khác
––––••––––
Bài viết là sự tổng hợp ý kiến và kinh nghiệm từ các trại ong, ngươi nuôi ong nên khi trình bày không thể tránh sai xót, nếu bạn thấy không hợp lý ở điểm nào vui lòng để lại bình luận bên dưới để chúng tôi ghi nhận và cập nhật mới nhất cho người đọc có tài liệu tham khảo đúng nhất.
Nếu bài viết có ích cho bạn và cộng đồng, hãy cho chúng tôi 1 like, và 1 share để ủng hộ tinh thần và động lực để JiChi làm tiếp những bài viết tiếp theo.
JiChi Trân Trọng Cảm ơn!
––––••––––
Tư liệu tham khảo
(1) Tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau
(2) Kinh nghiệm thực chiến của các trại nuôi ong tại Việt Nam chia sẻ
(3) Hiểu biết thực tiễn của những người nuôi ong nội và ong ý tại Việt Nam chia sẻ
(4) Các giáo trình nuôi ong Việt Nam, ebook v.v.
(5) Đúc kết kinh nghiệm bản thân, tham khảo và lắng nghe ý kiến của bạn bè từ các trại ong lớn.
