Bạn đã có được một hoặc hai tổ ong dú. Bạn đang hưởng thành quả từ chúng và hưởng được lợi ích từ khả năng thụ phấn của những con ong dú này. Nhưng còn nhiều hơn thế nữa! Bạn có thể thu hoạch được mật ong dú thơm lừng từ những con ong nhỏ này mà không làm hại đến đàn ong.
Đã đến lúc chúng ta thu lại tiền cho thuê nhà từ các tổ ong rồi!
"Mật Ong Dú" Và "Mật Ong" Qui Ước Về Tên Gọi
“Mật ong” và “mật ong dú” cách gọi này là dùng để phân biệt mật ong của ong mật và mật ong của ong dú chúng khác nhau rất nhiều về cả chất lượng lẫn các thành phần mật ong củng như là cách những con ong dú tạo nên mật ong đặc biệt cho riêng mình.
Các định nghĩa về mật ong hiện tại mà bạn biết nó không đúng với mật ong của ong dú, mà định nghĩa đúng nhất về mật ong như chúng ta thường được biết chỉ nói riêng cho mật ong được tạo ra bởi những con ong mật mà cụ thể là mật ong của giống ong mật Châu Âu.
Hình 2. Sơ đồ mô tả thế nào là mật ong nguyên chất và mật ong thật
Vì thế, cách tốt nhất để phân biệt "mật ong" của ong mật khi đề cập đến "mật ong" của những con ong dú. Ở Úc, người ta dùng thuật ngữ "sugarbag honey" là một từ được sử dụng rộng rãi và thích hợp để phân biệt điều này, nhưng ở Việt Nam tôi thấy mọi người lại thích dùng từ "mật ong dú" để phân biệt rõ ràng giữa mật ong dú và mật của con ong mật.
► Vậy thì chúng ta hãy theo số đông và thói quen của người Việt Nam dùng cụm từ "mật ong dú" để chỉ mật ong được tạo ra bởi những con ong dú và cụm từ "mật ong" chỉ dành riêng để chỉ mật ong được làm ra bởi những con ong mật, và trong bài này chúng tôi đã sử dụng như vậy.
Một Tổ Ong Dú Có Thể Làm Ra Bao Nhiêu Mật Ong Dú
Tại Việt Nam, Ong Dú JiChi bắt đầu thử nghiệm và điều chỉnh kích thước củng như là thiết kế thùng nuôi ong dú của mình vào năm 2015. Đến giữa tháng 6 năm 2019, tôi đã hài lòng vì thùng ong dú đã hoạt động tốt và bắt đầu tăng số lượng tổ ong của mình một cách nhanh chóng.
Trong một năm, tôi đã đo được năng suất của những thùng ong này. Chúng mang lại trung bình khoảng 1 lít mật ong dú cho mỗi tổ mỗi năm. Tôi khai thác mật ong cứ 6 tháng một lần tại nơi có nguồn hoa ổn định quanh năm.
Hình 3. Một kiểu nuôi ong dú để khai thác mật ong rất dễ dàng và giúp đàn ong phát triển tốt sau khi thu hoạch mật ong dú
Nhưng sản lượng mật ong sẽ thay đổi theo vị trí đặt ong, loài ong và thiết kế thùng nuôi ong mà bạn chọn để nuôi. Với kiểu thùng nuôi ong của tôi, chúng tôi đã rất hài lòng về nó.
Vị trí đặt ong là rất quan trọng. Năng suất của các thùng ong của các loài ong là khác nhau, đặc biệt là liên quan đến vị trí, xem thêm 3 Cách Di Chuyển Tổ Ong Đến Vị Trí Khác Siêu An Toàn
Hy vọng rằng, những đổi mới trong tương lai của chúng tôi và củng như là những trại nuôi ong dú tại Việt Nam về thiết kế và cách quản lý thùng ong sẽ cho năng suất cao hơn những gì mà chúng tôi đang có được. Và hiện tại chúng tôi không ngừng tìm hiểu và cải tiến nó mỗi năm.
Đừng Mong Đợi Ong Dú Phát Triển Bằng Với Sự Phát Triển Của Ong Mật
Bởi vì các lý do sau
1. Mật ong tụột dốc không phanh
Thị trường mật ong của giống ong mật cụ thể là ong ý đang tụt dốc không phanh bằng chứng là sự rời bỏ ngày càng nhiều của những người nuôi ong du mục, chúng ta không thể mong mỏi nuôi một con vật mà sản phẩm làm ra lại có quá nhiều định kiến không tốt từ phía người tiêu dùng.
Bởi vì chất lượng và mùi vị của mật ong dú rất thơm và đặc trưng "hiếm có khó tìm" nên người nuôi ong mật đang dần chuyển hướng sang nuôi ong dú để khai thác mật là điều dễ hiểu với xu hướng hiện tại.
Mật ong ai bỏ giữa đường, ta mang kéo lên rã rời đôi tay
2. Thị trường đã đạt đỉnh
Khi thị trường phát triển lên đến cực đỉnh như con ong ý hiện nay thì việc lạm dụng thức ăn, thuốc và chất kích thích nhằm kích thích ong đi làm và ong chúa đẻ cực khỏe nhằm tăng sản lượng mật lên rất nhiều lần đã vô tình ảnh hưởng tới chất lượng và mùi vị của mật ong tự nhiên.
Chúng ta không nên hy vọng những con ong dú củng phát triển mạnh như vậy để đánh mất đi bản chất tự nhiên vốn có của mật ong dú thiên nhiên thuần khiết, nếu việc này xảy ra đó là một điều thật sự rất đáng tiếc.
3. Mật ong của ong mật nhiều hơn gấp 50 lần so với mật ong dú
Trọng lượng của ong thợ giống ong mật ý nặng khoảng 100 mg, gấp 50 lần so với 2 mg ong thợ của giống ong dú Lisotrigona Furva, không có thắc mắc gì khi chúng có thể bay xa hơn rất nhiều và mang nhiều phấn hoa và mật hoa hơn.
Số lượng ong của tổ ong ý đông hơn gấp 10 lần so với đàn ong dú giống Lisotrigona Furva. Với tổ ong mật giống ong Châu Âu tiêu chuẩn có khoảng 50 ngàn con ong trong khi đó với tổ của loài ong dú L.Furva trung bình chỉ khoảng 5 ngàn con cho một tổ phát triển mạnh.
► Do đó, không có gì đáng ngạc nhiên khi một tổ ong mật châu âu (ong ý) có thể sản xuất 50 kg mật ong trong một năm, nhiều hơn gấp 50 lần so với mật ong của một tổ ong dú.
Mật Ong Có Tốt Hơn Đường? [So Sánh Thành Phần Mật Ong Và Đường]
Hình 5: Mật ong dú là một thực phẩm chức năng cực kỳ quý giá cho phái đẹp, và người lớn tuổi để tăng cường sức khỏe.
Phải Là Mật Ong Chứ Không Phải Là Mật Hoa ?
Như chúng ta đã biết thức ăn chính của ong là mật hoa và phấn hoa, và ong chỉ lấy được mật hoa từ thực vật chứ không phải là mật ong.
Vậy tại sao ong lại trải qua hơn 200 công đoạn và hơn 30 ngày chỉ để cô đặt mật hoa thành một giọt mật ong như vậy ? Phải Chăng những con ong quá rãnh rỗi ?
Không, những lý giải bên dưới sẽ nói cho các bạn hiểu tại sao con ong phải làm vậy, và đó là nhiệm vụ bắt buộc phải làm của chúng.
Hình 6: Cả hai loại mật ong của ong mật và mật ong của ong dú đều được làm từ mật hoa hoặc mật lá.
Ong xử lý mật hoa và phấn hoa để bảo quản chúng nhằm sử dụng sau này. Với phấn hoa, quá trình chế biến lại bởi những con ong sẽ giúp cải thiện khả năng tiêu hóa của những con ong non và ấu trùng khi mà hệ tiêu hóa của chúng chưa thật sự phát triển hoàn chỉnh.
Vấn đề ong chế biến phấn hoa thế nào đã được chúng tôi trình bày chi tiết tại đây
Với mật hoa củng giống như vậy, việc luyện từ mật hoa thành mật ong sẽ giúp bảo quản chúng được lâu hơn, ở trạng thái có thể sử dụng được.
Bởi vì điều kiện môi trường bên trong một tổ ong dú thì ẩm ướt, hơi nóng và không khí bên trong tổ ong dú lưu thông rất kém, là điều kiện lý tưởng cho sự phát triển của vi sinh vật cả vi sinh vật có lợi và vi sinh vật có hại.
Một số vi sinh vật này có thể làm hư hỏng và gây ra nấm mốc trên thức ăn được dự trữ. Cũng giống như con người chúng ta làm ra phô mai bằng cách tách sữa để bảo quản nó được lâu hơn, hay ướp nho với đường để tạo thành rượu nhằm làm ra một thức uống mới có thể bảo quản được lâu hơn trái nho tươi chẳng hạn.
Hình 7: Mật ong của một tổ ong dú trong ống tre đã được ong dú luyện chín và vít nắp mật nhằm để bảo quản được lâu hơn.
► Vì vậy con ong bắt buộc phải xử lý thức ăn của chúng để nó có thể bảo quản được lâu hơn và dùng được sau này và đó là lý do tại sao lại có một thứ ngọt, đặc, vàng óng mà con người gọi là mật ong.
Mật Ong Dú, Cách Ong Dú Luyện Mật Ong Từ Mật Hoa
Tại hoa, mật hoa được nuốt vào một cơ quan gọi là diều, trong đó nó được mang về tổ. Khi về đến tổ, những con ong đang mang mật trong diều này sẽ nuốt mật hoa xuống bụng của nó sau đó nôn mật hoa ra lại cho một hoặc nhiều ong làm việc bên trong tổ tiếp nhận.
Hình 8: Cách con ong mang mật hoa trở về tổ để làm thành mật ong.
Những con ong dú làm việc ở trong tổ ăn mật hoa vào và củng mang nó trong diều của chúng rồi đi đến các túi dự trữ mật hoa mà chưa được đóng nắp mật, lúc này ong dú thợ nhã mật hoa đã tiếp nhận từ ong kiếm mật hoa bên ngoài tổ và đang mang trong diều của mình vào trong túi chứa mật này.
Hình 9: Hình ảnh một túi chứa mật ong đang được mở ra để cho thấy mật hoa bên trong
Nếu lượng mật hoa lớn hơn nhu cầu tiêu thụ hiện tại của đàn ong. Số dư sẽ được làm thành mật ong dú để dự trữ và sử dụng sau này. Quá trình luyện thành mật ong từ mật hoa được gọi là làm chín điều này đúng cho cả định nghĩa của mật ong mật và mật của ong dú.
Mật ong chín liên quan quá trình làm mất nước của mật hoa và thêm vào các enzym. Vi sinh vật có thể đóng một vai trò trong quá trình làm chín mật ong bằng cách tạo ra các enzym của riêng chúng.
Dự trữ mật và quá trình làm chín mật ong ở ong dú diễn ra trong túi mật, túi mật được làm bằng keo ong hoặc sáp ong (Hình 12-2). tại đây, ong thợ tách nước trong mật hoa bằng cách nuốt vào một giọt mật hoa sau đó nhã nó ra lại đồng thời quạt cánh để tạo ra một dòng không khí trên các giọt mật, quá trình này được diễn ra và lập lại hàng trăm lần.
Sau nhiều lần lặp lại như vậy, hàm lượng đường trong mật ong được tăng lên vì lượng nước trong mật hoa đã bốc hơi đi gần hết, mật hoa trở nên đặc hơn và mật hoa này được đưa trở lại trong túi đựng mật ong và lúc này mật hoa này đã chín và được gọi là mật ong dú.
Túi mật ong sau đó được đóng kín lại. Một túi mật ong vừa mới được đóng kín có thể được sử dụng để dự trữ rất lâu hoặc có thể được sử dụng sớm hơn tùy vào lượng thức ăn của đàn ong.
Có thể hình dung cách những con ong dú tạo nên những giọt mật riêng biệt của mình củng giống như cách những con ong mật làm nên mật ong của chúng
Lý Do Mật Ong Dú Thường Loãng Hơn Mật Ong Của Ong Mật
Những con ong dú phải cố gắng hơn rất rất nhiều để làm bốc hơi nước trong mật hoa vì sự lưu thông không khí cực kém trong tổ của chúng. Bởi vì tổ ong dú là một cấu trúc khép kín và thông gió kém hơn tổ ong mật rất nhiều.
Vì vậy, đây thật sự là khó khăn và thử thách đối với những con ong dú có kích thước nhỏ hơn ong mật để có thể đạt được một hàm lượng nước thấp trong mật ong, nên vì thế mật ong của những con ong dú thường loãng hơn so với mật ong của những con ong mật là vì lý do này.
Trong một thí nghiệm với tổ ong dú của giống Trinidad có kích thước lớn, hàm lượng đường của các túi mật bắt đầu ở mức 50% và tăng 2% đến 4% mỗi ngày, đạt nồng độ cuối cùng là 70% đến 80%.
Trong quá trình luyện mật, mật ong dú cũng trở nên chua hơn. Bởi vì Axít cao giúp ức chế sự phát triển của vi sinh vật có thể làm hỏng mật ong. Độ chua của mật ong chủ yếu là do việc thêm vào các Enzyme glucose oxidase được tạo ra trong tuyến nước bọt của ong. Enzym này chuyển đổi glucose thành axit gluconix nhằm bảo quản mật ong không bị lên men trong khi với hàm lượng nước cao hơn mật ong của ong mật.
Thông thường mật ong dú thường loãng hơn so với mật của ong mật, nhưng có một vài giống ong dú lại cho mật đặc hơn rất nhiều
Lượng mật ong dự trữ tự nhiên được dự trữ trong tổ ong phụ thuộc vào từng loài và các điều kiện khác nhau, nhưng tất cả các loài ong dú đều có một đặc điểm giống nhau là lượng mật ong được dự trữ trong một tổ ong dú chắc chắn tăng dần theo thời gian.
Điều này có nghĩa rằng, với giống ong dú càng nuôi lâu thì mật ong càng nhiều và nó hơi ngược lại so với những tổ ong mật tự nhiên thường chỉ tồn tại từ 1 đến 2 năm tại một vị trí cố định và sẽ bốc bay, di cư để thích hợp với nguồn hoa khi mà xung quanh nơi ở của chúng không còn gì cả.
Tài liệu tham khảo:
(1) Tài liệu về những con ong không ngòi đốt ở Úc và cách chúng tạo ra mật ong như thế nào
(2) Kinh nghiệm, ghi nhận và những thử nghiệm cá nhân
