Có phải mật ong tốt hơn đường? điều gì chứng minh được kết luận này. Có lợi ích sức khỏe gì khi ăn mật ong không? Và nếu vậy, chúng ta có nên thay thế mật ong bằng đường hay không?
Tại Sao Mật Ong Lại Tốt Hơn Đường?
Những so sánh mật ong và đường dưới đây dựa trên các giá trị dinh dưỡng và lượng Calo dưới dạng “Giá trị dinh dưỡng cần thiết hàng ngày - Percentage Daily Value” ký hiệu là "% DV". Và dựa trên con số trung bình cơ thể tiêu thụ là 2.000Calo trung bình một ngày. Tôi nghĩ rằng đây là cách tốt nhất để có thể đem mật ong so sánh với đường, để chúng ta thực sự thấy rằng vị trí quan trọng của mật ong trong chế độ ăn uống hoặc ăn kiêng của chúng ta.
Cụ thể, khi so sánh mật ong với đường, chúng ta sẻ phân tích các tiêu chí
❖ So sánh lượng Calo và nguồn cung cấp năng lượng tức thì và năng lượng lâu dài (Carbohydrate) của mật ong so với đường, bao gồm cả so sánh các loại Carbohydrate
❖ Hàm lượng Vitamin
❖ Hàm lượng protein (chất đạm) và axit amin
❖ Thành phần chất khoáng
Thành Phần Mật Ong Không Đơn Thuần Chỉ Là Cung Cấp Dinh Dưỡng
Chỉ khi được so sánh các chất dinh dưỡng có trong cả hai mẫu thử, chúng ta mới thực sự thấy được mật ong tốt hơn đường như thế nào bằng những dẫn chứng, và con số cụ thể!
Để thêm tính khách quan, tôi đã thêm vào một loại thực phẩm khác, thực ra nó là một quả táo! và quả táo này là táo tươi chưa gọt vỏ!
Tại sao lại là một quả táo? Tại sao lại phải thêm vào để so sánh? Điều này nó liên quan đặc biệt đến chất khoáng, đây sẻ là một ý tưởng tốt để so sánh mật ong với một thực phẩm bổ sung hàng ngày, tốt cho sức khỏe và ăn kiêng
Vì một điều, mật ong có tính kháng khuẩn, cụ thể và đã được tìm thấy để hỗ trợ kiểm soát MRSA trong Bệnh viện. Các đặc tính chống lại vi khuẩn và giữ ẩm hoặc hút ẩm “moisture preserving or retaining” của mật ong cũng có thể là một lý do tại sao một số người thích dùng mật ong để trị mụn, mụn trứng cá và làm mặt nạ mật ong.(1) (4)
Các loại mật ong khác nhau có thể có dinh dưỡng và tính kháng khuẩn hơi khác nhau. Đường hạt hay đường cát trắng thông thường có thể không khác nhau từ các thương hiệu khác, nhưng mật ong có thể khác nhau do các tính chất khác nhau của hệ thực vật mà những con ong thu thập được để làm nên mật. Ví dụ, tính chất dược liệu của mật ong Manuka có thể khác với các mật ong khác như mật ong từ những con ong đang kiếm ăn trên vườn hoa, vườn cây ăn quả, hoa dại, cỏ ba lá, hoa cà phê, cao su v.v.
Không chỉ khác nhau ở những nơi mà con ong đã lấy mật, mà còn phụ thuộc vào cách mật ong đã được tạo ra như thế nào! Mật ong thô khác với mật ong nguyên chất và có thể khác với mật ong kết tinh. Vậy mật ong thô và mật ong nguyên chất là gì? Cực kỳ chi tiết bằng hình ảnh tại đây
Cuối cùng, xin vui lòng xem thông điệp của tôi muốn gửi tới các bạn ở phía dưới cùng về việc mua mật ong một cách đạo đức, và tại sao nó lại quan trọng để tôi phải đề cập Vấn đề này!
Sự Khác Nhau Giữa Mật Ong Và Đường
Để thấy được sự khác biệt hay nói cách khác là bằng cách nào để biết được giữa đường và mật ong cái nào tốt hơn, thì Ong dú JiChi sẻ đi so sánh về các thành phần bên trong của hai loại thực phẩm này, như so sánh về lượng Calo cung cấp được khi tiêu thụ 100g đường và mật ong, hay là xem xét lượng Vitamin trong đường có nhiều và dinh dưỡng như ở mật ong không, ngoài ra cần phải tính điểm về mặt dinh dưỡng của cả hai loại thực phẩm này để thấy được cụ thể rằng đường và mật ong cái nào tốt hơn.
5 bảng phân tích và so sánh về thành phần của mật ong và đường bên dưới sẻ cho chúng ta biết hết cụ thể là loại nào tốt hơn.
1. Đường Trong Mật Ong Là Chất Gì? So Sánh Về Calo Và Carbohydrate
Từ các "Bảng 1" và "Bảng 2" so sánh bên dưới, bạn có thể thấy rằng 100g đường cát trắng chứa nhiều Calo hơn so với 100g mật ong. Hãy nhớ rằng mật ong chứa khoảng 17% là nước và nước không có Calo, trong khi đó đường cát trắng lại không chứa nước.
Mỗi 100g mật ong có 304Calo, trong khi đường hạt cung cấp 387Calo trong mỗi 100g.
Bảng 1: So Sánh Mật Ong VS Đường Về Lượng Calo
Số liệu so sánh được lấy từ Wiki và CSDL dinh dưỡng của USDA hoa kỳ (1), (2), (3), (4)
|
Mật ong: Lượng Calo (trong 100g) |
||
| Thành phần | Calo |
%DV |
|
Tổng Calo |
304 Cal |
15% |
|
Hàm lượng Carbohydrates |
303 Cal |
1% |
|
Chất béo |
Không có |
|
|
Lượng Protein (đạm) |
1 Cal |
|
|
Đường cát trắng: Lượng Calo (trong 100g) |
||
| Thành phần | Calo |
%DV |
|
Tổng Calo |
387 Cal |
19% |
|
Hàm lượng Carbohydrates |
387 Cal |
|
|
Chất béo |
Không có |
|
|
Lượng Protein (đạm) |
Không có | |
Đường cát trắng chiếm 100% Carbohydrate có nguồn gốc từ đường.
Ở mật ong, Carbohydrate cũng bao gồm gần như hoàn toàn là các loại đường, nhưng với 1 Calo được cung cấp bởi Protein. Tuy nhiên, một điều đặc biệt nữa là các loại đường bên trong mật ong hoàn toàn khác với các loại đường được tìm thấy trong đường cát trắng.
Đường cát trắng bao gồm 100% là Saccarozơ.
Trong khi đó Mật ong chỉ bao gồm khoảng 1,5g Saccarozơ trong 100g mật ong và phần còn lại bao gồm các loại đường khác, đặc biệt là Fructose và Glucose.
Điều này đặc biệt có lợi nếu bạn là một vận động viên hoặc đang tham gia vào thể thao, do việc cung cấp cả năng lượng tức thì và năng lượng lâu dài. Điều này là do Glucose được cơ thể hấp thụ nhanh chóng, giúp cơ thể tăng cường năng lượng ngay lập tức.
Trong khi đó, Fructose được hấp thụ chậm hơn, cung cấp năng lượng trong một thời gian dài hơn.
Do đó, vì mật ong chứa hàm lượng đường Glucose và Fructose cao, nó có thể cung cấp cả năng lượng tức thời và lâu dài cho những người tham gia thể thao, với số lượng tương đối nhỏ.
Bảng 2: So Sánh Mật Ong VS Đường Theo Các Loại Carbohydrate
Số liệu so sánh được lấy từ Wiki và CSDL dinh dưỡng của USDA hoa kỳ (1), (2), (3), (4)
|
Mật ong: Carbohydrate trong 100g |
||
| Thành phần | Hàm lương (gam) |
%DV |
|
Tổng Carbohydrate |
82.4g |
27% |
|
Chất xơ |
0.2g |
1% |
|
Tinh bột |
Không có |
|
|
Đường |
82.12g |
|
|
Saccarozơ |
1.3g |
|
|
Glucose |
31.3g |
|
|
Fructose |
38.2g |
|
|
Maltose |
7.1g |
|
|
Galactose Và các loại đường khác |
4.22g |
|
|
Đường cát: Carbohydrates Trong 100g |
||
| Thành phần | Hàm lượng (gam) |
%DV |
|
Tổng Carbohydrate |
100g |
33% |
|
Chất xơ |
0.0g |
|
|
Tinh bột |
Không có |
|
|
Đường |
99.99g |
|
Nếu bạn đang ăn kiêng và muốn thay thế mật ong cho đường như một phần của chế độ ăn kiêng có kiểm soát Calo, thì mật ong có thể giúp duy trì mức năng lượng của bạn, và theo lý thuyết, bạn sẽ không cần nhiều như vậy, vì mật ong ngọt hơn, tại sao mật ong lại ngọt hơn đường?
Khi bạn nhìn vào có bao nhiêu Calo trong mật ong, ít Calo là một lợi thế hơn so với đường mà những người ăn kiêng quan tâm!
Mật ong có thể duy trì Calo trong cơ thể bạn cho đến cuối ngày bởi sự phân hủy từ từ của Fructose chính vì vậy mật ong là nguồn cung cấp năng tức thì và cả lâu dài, mật ong vẫn chứa rất nhiều Calo. Vì trang web này là chuyên nói về những con ong, tôi không nghĩ là nó thì tốt để thử và bán cho người đọc những ý tưởng về mật ong và dinh dưỡng có thể gây hiểu lầm!
2. So Sánh Thành Phần Vitamin Của Mật Ong Và Đường Cát Trắng
Mật ong chắc chắn chứa một số Vitamin, trong khi đường cát trắng lại không chứa bất cứ vitamin nào.
Mật ong cung cấp 1% lượng vitamin C, Niacin (Vitamin B3), Folate (vitamin B tan trong nước) và Axit Pantothenic (Vitamin B5).
Bảng 3: So Sánh Mật Ong VS Đường Theo Các Loại Vitamin
Số liệu so sánh được lấy từ Wiki và CSDL dinh dưỡng của USDA hoa kỳ (1), (2), (3), (4)
|
Mật ong: Lượng Vitamin (Trong 100g) |
||
| Thành phần | Hàm lương (gam) |
%DV |
|
Vitamin C |
0.5mg |
1% |
|
Vitamin B3 |
0.121mg |
1% |
|
Vitamin B9 |
2mcg |
0% |
|
Vitamin B5 |
0.1mg |
1% |
|
Choline (thông minh) |
2.2mg |
|
|
Betaine |
1.7mg |
|
|
KHÔNG CÓ VITAMIN NÀO TRONG ĐƯỜNG CÁT TRẮNG HAY ĐƯỜNG HẠT |
Tuy nhiên, phải nói rằng hàm lượng Vitamin trong mật ong không nhiều
Ví dụ, như đã nêu, bảng ở trên cho thấy rằng nếu bạn ăn 100g mật ong, bạn sẽ chỉ nhận được 1% lượng vitamin C cần thiết hàng ngày và bạn sẽ nhận lại được rất nhiều Calo (hơn 300Calo!).
Mặt khác, tôi tình cờ phân tích hàm lượng Vitamin C của một quả táo. Nếu bạn ăn 100g táo tươi, táo chưa gọt vỏ, bạn sẽ nhận được 8% nhu cầu Vitamin C cần trong một ngày và bạn sẽ chỉ nhận được 52Calo!
Tất nhiên là táo cũng có các Vitamin khác, nhưng nếu cần nguồn cung cấp năng lượng cao là ưu tiên hàng đầu, hoặc bạn đang cần phải tăng cân, thì mật ong sẽ tốt hơn cho bạn trong vấn đề này.
JiChi tin rằng, bạn đã biết được những gì chúng tôi chia sẻ và bây giờ, tôi muốn đặt mọi thứ trong quan điểm khách quan! Hãy đọc tiếp!
3. Mật Ong Khác Với Đường Ăn Về Thành Phần Protein Và Axit Amin
Bảng 4: So Sánh Mật Ong VS Đường Về hàm lượng Protein và Axit Amin
Số liệu so sánh được lấy từ Wiki và CSDL dinh dưỡng của USDA hoa kỳ (1), (2), (3), (4)
|
Mật ong: Protein & Axit Amin (Trong 100g) |
||
| Thành phần |
%DV |
|
|
Protein (đạm) |
0.3g |
1% |
|
Điểm Axit Amin |
19 điểm |
|
|
Đường cát: Protein & Axit Amin (Trong 100g) |
||
| Thành phần | Hàm lượng (gam) |
%DV |
|
Protein (đạm) |
0.0g |
0% |
|
Điểm Axit Amin |
0 điểm |
|
Mật ong chứa Protein chất lượng, mặc dù một lượng rất nhỏ và 100g mật ong cho bạn 19 điểm.
Điểm càng gần 100 thì càng tốt. Về mặt này, mật ong tốt hơn đáng kể so với đường. Nhưng còn quả táo chưa gọt vỏ thì sao? Dù bạn có tin hay không thì 100g quả táo chưa gọt vỏ ít nhất củng được điểm 31!
Mặt khác đường nhận được một con số 0 khốn khổ!
4. Mật Ong So Với Đường Thực Phẩm Về Hàm Lượng Chất Khoáng
Bảng 5: So Sánh Mật Ong VS Đường Về Các Loại Khoáng Chất
Số liệu so sánh được lấy từ Wiki và CSDL dinh dưỡng của USDA hoa kỳ (1), (2), (3), (4)
|
Mật ong: Chất khoáng (Trong 100g) |
||
| Thành phần | Đơn Vị |
%DV |
|
Canxi |
6mg |
1% |
|
Sắt |
0.42mg |
2% |
|
Magiê |
2mg |
0% |
|
Phốt pho |
4mg |
0% |
|
Kali |
52mg |
1% |
|
Natri |
4mg |
0% |
|
Mangan |
0.1mg |
4% |
|
Đường cát: Chất Khoáng (Trong 100g) |
||
| Thành phần | Hàm lượng (gam) |
%DV |
|
Canxi |
1mg |
0% |
|
Kali |
2mg |
0% |
Đường có hàm lượng chất khoáng rất ít.
100g mật ong thì tốt hơn, cung cấp 1% lượng canxi “Calcium”, Kali, Kẽm, Magie và Natri “Sodium” cho lượng nhu cầu cần thiết hàng ngày của bạn, 2% DV Sắt nhu cầu hàng ngày của bạn và 4%DV cho Mangan (Mn). Tuy nhiên, một lần nữa đây là tỷ lệ phần trăm nhỏ của hàm lượng cần thiết hàng ngày (%DV) nhưng lại chứa rất nhiều Calo.
Vì vậy, đúng là mật ong tốt hơn đường trắng về chất khoáng, nhưng bạn vẫn sẽ cần tìm các nguồn khoáng chất khác trong thực phẩm bổ sung.
5. Vậy Mật Ong Và Đường Cát, Bạn Nên Chọn Loại Nào?
Có vẻ như mật ong có nhiều dinh dưỡng hơn đường cát trắng (đường hạt). Nếu bạn đang chơi các môn thể thao, thì rõ ràng là mật ong có lợi hơn rất nhiều.
Tuy nhiên, nếu điều bạn cần đó là Vitamin và khoáng chất, thì bạn nên tìm đến trái cây và rau quả, vì mật ong rất giàu Calo, và để cân bằng và kiểm soát được hàm lượng dinh dưỡng hàng ngày của bạn, bạn phải ăn nhiều mà không sợ tăng cân. Hãy thiết lập cho mình một chế độ ăn uống cân bằng với nhiều trái cây và rau quả.
Bên cạnh đó, với tôi một chế độ ăn uống cân bằng là bí quyết trong quan điểm của tôi!
Có Nên Thay Thế Đường Bằng Mật Ong
Nó phụ thuộc vào từng trường hợp, nhưng quan điểm của tôi như sau:
- Nếu bạn đang tham gia vào các môn thể thao và cần năng lượng, mật ong có thể có lợi hơn rất nhiều.
- Nếu bạn đang ăn kiêng, bạn có thể thay thế đường bằng mật ong nếu ở đây chúng ta đang nói với liều lượng là một muỗng cà phê. Tuy nhiên, không ăn nhiều mật ong, vì nó chứa nhiều Calo, thay thế đường bằng mật ong chỉ là một phần trong chế độ ăn kiêng có kiểm soát Calo của bạn, tức là ít hơn một muỗng cà phê mật ong thay thế cho đường. Nếu bạn đang ăn kiêng, bạn có thể đọc thêm về chế độ ăn kiêng bằng giấm và mật ong!
- Nếu bạn bị tiểu đường, bạn không nên ăn mật ong.
- Nói chung, tôi nói mọi thứ điều có sự kiểm duyệt, số liệu và tổng hợp từ nhiều nguồn uy tín.
- Nếu bạn đang nhận được đủ Vitamin và chất khoáng từ chế độ ăn uống cân bằng và tốt hiện tại của bạn và bạn không có nhu cầu cần thiết để sử dụng mật ong thay cho đường.
- Mặc dù đường được làm từ thực vật và vì nó bắt đầu như một sản phẩm tự nhiên, sau đó nó được tinh chế và chế biến. Tuy nhiên, củng có những sản phẩm đường hữu cơ, buôn bán thuận tiện và luôn có hàng sẵn. Ngoài ra còn có các lựa chọn thay thế cho mật ong, chẳng hạn như Xi-rô cây phong “Maple syrup”.
- Thông thường người ta thay thế đường bằng mật ong với số lượng nhỏ, không phải vì chế độ ăn kiêng mà vì hương vị!
- Tất nhiên, cũng có những lợi ích sức khỏe khác của mật ong, và nhiều phương thuốc làm tại nhà được làm từ mật ong. Đọc thêm tại đây để biết thêm
Tại Sao Mật Ong Lại Ngọt Hơn Đường?
Để so sánh độ ngọt của các loại đường, người ta lấy độ ngọt của đường mía (Saccarozo) làm đơn vị chuẩn, và độ ngọt của saccarozo là 1. Thì Glucozo có độ ngọt bằng 0.6 lần so với Saccarozo, Fructozo có độ ngọt gấp 1,5 lần so với saccarozo, và cuối cùng là Mantozo có độ ngọt bằng 0.33 lần so với Saccarozo.(1), (7), (8)
Và vì trong thành phần của mật ong có đường Fructozo chiếm 38,2% (Bảng 2) nên làm cho mật ong ngọt gấp 1.5 lần đường mía hay đường thực phẩm (1), (7), (8)
Mật Ong Là Một Thành Quả "Ăn Kiêng" Của Ong
Và bạn nên biết điều này “Một con ong mật chỉ tạo ra 1/10 của muỗng cà phê mật ong trong cả đời của nó.”
Nói cách khác, mật ong là sản phẩm để được trân trọng và giá trị, và không bao giờ xem như là một món hàng hóa. Ở một số quốc gia, sản phẩm được bán dưới dạng mật ong có thể không phải là mật ong nguyên thật, mà là sự pha trộn của xi-rô ngô và mật ong, hoặc nó có thể là mật ong bị ô nhiễm và nhập khẩu với giá rất rẻ từ nước ngoài vào hoặc củng tại ở Việt Nam, nhưng xuất ra nước ngoài, rồi nhập ngược về lại mang nhãn là mật ong nhập khẩu. Xem thêm mua mật ong thế nào mới đúng
Như bạn có thể thấy, con người thực sự KHÔNG CẦN mật ong, vì vậy nếu bạn định mua nó, hãy cố gắng hỗ trợ các người nuôi bằng cách nào đó tốt nhất. Nếu có thể, hãy mua để ủng hộ một người nuôi ong ở gần nơi bạn ở hay trong tỉnh bạn với quy mô nhỏ mà bạn tin tưởng và có thể biết được rõ ràng hơn những gì bạn đang nhận được!
Một Vài Lưu Ý Về Mật Ong Và Những Người Không Nên Uống Mật Ong
1. Không dùng mật ong cho trẻ dưới một tuổi
Cần lưu ý rằng mật ong không được dùng cho trẻ dưới một tuổi, nhưng nếu thật sự dùng hãy tìm lời khuyên từ chuyên gia sức khỏe của bạn.
=> Vì Mật ong là một nguồn bào tử Clostridium Botulinum tiềm năng có thể gây ngộ độc ở trẻ sơ sinh, một căn bệnh hiếm gặp nhưng nghiêm trọng. Xem thêm điều này và đưa ra cách chọn mật ong nào tốt nhất cho bạn tại đây
2. Bệnh tiểu đường không được sử dụng mật ong
Mật ong không thích hợp cho bệnh nhân tiểu đường, vì vậy nếu bạn là người mắc bệnh tiểu đường, xin đừng thay thế đường bằng mật ong với hy vọng rằng điều này sẽ ổn. Đọc thêm về mật ong và bệnh tiểu đường
3. Mật ong thương mại không nhất thiết phải là mật ong thật
Xin lưu ý, ở một số nơi trên thế giới, những gì được bán dưới dạng mật ong không nhất thiết phải là mật ong nguyên chất mà bạn nghĩ bạn đã mua. Hãy cẩn thận để xem nhãn và mua từ một nguồn có uy tín.
4. Hãy là người mua mật ong có đạo đức
Trong khi con người có thể dễ dàng thay thế bằng những thực phẩm khác mà không cần mật ong, nhưng những con ong lại rất cần nó! Vì vậy, nếu bạn có ý định mua mật ong, vui lòng cố gắng hết sức để mua một cách có đạo đức nhất có thể và trả giá hợp lý. Hướng dẫn mua mật ong
––––••––––
CHÚ THÍCH CHO BÀI VIẾT
Giá Trị Dinh Dưỡng Hàng Ngày, Percentage Of The Ideal Daily Value, %DV
Giá trị dinh dưỡng hàng ngày hay có thể gọi là giá trị dinh dưỡng lý tưởng trong một ngày “Percentage of the Ideal Daily Value” viết tắt là %DV. Nghĩa là giá trị % dinh dưỡng mà cơ thể chúng ta cần trong một ngày. Số %DV này được tính dựa trên con số trung bình cơ thể tiêu thụ là 2.000Calo trung bình một ngày và cụ thể hơn trong từng chất mà trung bình một ngày cơ thể chúng ta tiêu thụ là.(5), (6)
| Các chất dinh dưỡng | DV gam |
%DV |
|
Tổng chất béo |
65g |
= 100%DV |
|
Chất béo bão hòa |
20g |
= 100%DV |
| Tổng năng lượng (Carbohydrate) | 300g | = 100%DV |
Bảng 6: Có nghĩa là với chất béo bão hòa, trung bình một ngày cơ thể chúng ta chỉ nên ăn tối đa và tốt nhất là 20g thôi và nếu bạn ăn đủ 20g chất béo bão hòa cho một ngày rồi thì bạn đã cung cấp 100% giá trị dinh dưỡng lý tưởng hàng ngày cho cơ thể (%DV), nên nó mới có cái tên gọi là giá trị dinh dưỡng lý tưởng hàng ngày.
Ví dụ: Trong nhãn dinh dưỡng ở hình trên: %DV của tổng chất béo (Total Fat) là 18%, nghĩa là trong 65g của tổng chất béo (100 %DV) thì nữa hộp nui và phô mai này cung cấp cho bạn 12g có 18% tổng chất béo cần thiết một ngày, bạn chú ý nhớ nhân 2 lên khi dùng nguyên hộp nhé, vì trên hộp có ghi rõ là hộp này chứa hai lần khẩu phần ăn, và một khẩu phần ăn thì giá trị dinh dưỡng được ghi như trong nhãn đấy.
Và bạn hãy bỏ qua con số gam từng chất cụ thể ở trên đi, bạn chỉ cần nhớ rằng, %DV thể hiện cho ta thấy lượng dinh dưỡng cần thiết mà cơ thể chúng ta trong một ngày, cần được cung cấp trung bình là bao nhiêu % và cộng lại từng chất của tất cả những thực phẩm bạn mua, mỗi chất đừng quá 100% là được.
Đơn giản vậy thôi, còn đối với những bạn ăn kiêng, ăn theo đúng chế độ dinh dưỡng theo yêu cầu của bác sỹ thì cần phải rõ ràng hơn trong từng con số.
Con số này được công bố từ Cục quản lý Dược và thực phẩm Hoa kỳ FDA và là yếu tố bắt buộc ghi trên nhãn của các thực phẩm và đồ uống tại Mỹ, Việt Nam thì có thực phẩm có ghi, có thực phẩm thì không ghi vấn đề này.
––––••––––
Nguồn tài liệu tham khảo.
(1) Wikipedia thành phần của mật ong
(2) WikiPedia thành phần của đường cát trắng hay đường hạt
(3) Cơ sở dữ liệu về dinh dưỡng của USDA hoa kỳ
(5) www.accessdata.fda.gov - FDA Hoa Kỳ
(6) Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ
(7) Sách giáo khoa hóa học hữu cơ lớp 12, Chương Cabohidrat chương trình phổ thông Việt Nam
