Nuôi Ong Dú Thụ Phấn Trong Nhà Kính, 9 ƯU ĐIỂM Của Ong Dú

Để có thể huấn luyện ong thụ phấn cho cây trong nhà kính hoặc trên nông trại thì người nuôi ong cần biết ưu điểm và nhược điểm của từng loại ong để lựa chọn đúng giống ong phù hợp với loại cây trồng muốn thụ phấn. Nếu bạn muốn thụ phấn cho cây cà chua trong nhà kính thì bạn phải chọn giống ong Bumblebee, ong bầu, ong dú .v.v, hay thụ phấn cho hoa bầu, bí, và dưa hoàng kim bạn phải chọn loài ong dú, ong mật .v.v

Điều Gì Làm Ong Dú Trở Thành Loài Thụ Phấn Tốt Nhất?

Ong dú có một số đặc điểm nổi bật hơn hẳn các giống ong khác làm cho chúng có giá trị trong việc thụ phấn cho cây trồng trong nhà lưới củng như là cây ăn tái trên các nông trại và khu vườn nhỏ trong gia đình.

Chúng có những khả năng khác biệt với những con ong khác, chẳng hạn như ong bumble bees, ong mật và các loài ong đơn độc khác.

Lưu ý rằng không phải tất cả các loài ong không ngòi đốt đều cùng một đặc điểm sinh học, vì vậy không phải tất cả các đặc điểm sau đều áp dụng cho tất cả các loài ong dú.

Ong Dú Là Côn Trùng thụ Phấn Tuyệt Vời Bởi Vì

1 Hầu hết các giống ong dú là những loài ong dễ thích nghi với các thực vật xung quanh chúng.

Các đàn ong dú có thể khai thác phấn hoa và mật hoa của nhiều loài thực vật. Chúng dễ dàng thích nghi với các loài thực vật lạ được giới thiệu, bao gồm cả các loài cây trồng nông nghiệp, cây trồng trong nhà kính và vườn cây nhà bạn.

2 Tính cương quyết ở hoa của ong dú

Có nghĩa là một con ong tìm kiếm thức ăn trong một chuyến đi thường chỉ ghé thăm một loài thực vật, điều này làm gia tăng khả năng thụ phấn chéo cùng loài trong khu vườn của bạn.

3 Thùng Nuôi Ong dú dễ dàng vận chuyển, quản lý và nhân giống.

Các đàn ong được nuôi trong thùng ong. Tập trung ong trong một thùng ong giúp dễ dàng quản lý một số lượng lớn các cá thể cùng một lúc. Quản lý ong có thể là kiểm tra, nhân giống, cho ăn, thay ong chúa, quản lý sâu bệnh, vận chuyển, che chắn thuốc trừ sâu và bảo vệ khỏi thời tiết khắc nghiệt.

Trong đó dễ dàng vận chuyển và nhẹ nhàng là ưu điểm nổi bật nhất của loài ong dú này. Vì nếu ai nuôi ong mật chạy theo nguồn hoa thì sẻ hiểu được khó khăn và tốn kém nhất là khâu vận chuyển đàn ong từ nguồn hoa này sang nguồn hoa khác.

Hình 2. vận chuyển đàn ong bằng xe tải lớn và bốc vác thùng ong xuống nơi ở mới để thụ phấn

Với kích thước thùng ong mật lớn và trọng lượng nặng nên cần rất nhiều công bốc vác và chiếm diện tích xe tải, nhưng với thùng nuôi ong dú thì chỉ bằng 1/4 thùng ong mật nên chi phí cho vận chuyển không bằng 1/2 so với ong mật.

Hình 3. Thùng ong dú nhỏ hơn rất nhiều so với thùng ong mật được đặt rất gọn như là vật trang trí cho ngôi nhà

Chưa tính tới rắc rối do ong bay ra bên ngoài và chít đốt người qua đường trong lúc vận chuyển. Loài ong mật vào buổi tối thường bay về phía ánh sáng nếu bị động tổ, còn với tổ ong dú thì không một con ong nào bay ra ngoài vào buổi tối cho dù bạn có đập mạnh vào tổ của chúng và ong dú thì không đâm đầu vào đèn và chết như ong mật đó là chưa nói tới ong dú chúng không thể đốt được vì chúng là loài ong không ngòi đốt.

4 Tổ Ong dú Tồn Tại Vĩnh Viễn Với Bạn.

Đàn ong của ong dú là loài sống lâu năm nếu không muốn nói là nó sẻ "trung thành" với bạn vĩnh viễn. Không cần phải nhân giống các đàn ong mới mỗi năm như trường hợp của ong bumble bees và ong thợ tìm kiếm thức ăn liên tục xuyên suốt qua các mùa trong năm.

5 Mật ong dú và phấn hoa được dự trữ nhiều trong tổ.

Dự trữ thức ăn (phấn hoa và mật ong dú) được lưu trữ trong tổ nhiều. Điều này có lợi rõ ràng là cho phép các đàn ong tồn tại trong thời gian dài khi nguồn thức ăn bên ngoài khan hiếm.

Ngoài ra, điều đó có nghĩa là ong thợ sẽ phải thu thập tài nguyên từ hoa vượt ra ngoài nhu cầu trước mắt của chúng, dẫn đến việc tập trung ăn hoa ở các hoa ưa thích và không ưa thích của nó

Hình 4. Mật ong dú và phấn hoa ong dú trong tổ ong với kiểu thùng ong nằm ngang.

6 Ong dú sống tốt trong môi trường nhà kính.

Ong dú có khả năng tìm kiếm thức ăn hiệu quả trong nhà kính. Ví dụ, Megan Halcroft thấy rằng ở loài Austroplebeia australis thích nghi dễ dàng với các hạn chế của buồng nhà kính, đã đến thăm hoa trồng và tăng đáng kể kết quả đâu hạt trong cây cần tây và cà rốt. Nhưng với ong mật thì điều này là hoàn toàn ngược lại và gây ra tốn kém cho nhà vườn.

Hình 5. Các tổ ong được nuôi trong nhà kính để thụ phấn cho cây trồng

Ưu Điểm Thụ Phấn Trong Nhà Lưới Của Ong Dú So Với Ong Mật

Ong dú cũng có một số ưu điểm hơn hẳn ong mật như sau.

1 Ong dú không biết đốt(chích)

Ong dú vô hại đối với con người và động vật vì ong dú là loài ong không có ngòi đốt. Ngòi đốt của ong mật có thể gây đau đớn, xưng tấy, hoặc thậm chí nguy hiểm cho những người bị dị ứng với nọc ong.

Hình 6. Cấu tạo ngòi đốt của các loài ong trên thế giới

2 Bảo tồn đa dạng sinh học

Ong dú hỗ trợ các nỗ lực bảo tồn thiên nhiên, việc nhân giống các tổ của chúng giúp chúng ta bảo tồn đa dạng sinh học trong tự nhiên, vì chúng thuộc nhóm loài ong quý hiếm và rất ít người nuôi.

3 Cực kỳ thích hợp với khí hậu Việt Nam

Khu vực ong dú xuất hiện tự nhiên ở nhiều vùng ấm hơn và ở các khu vực nhiệt đới rộng lớn trong đó có Việt Nam.

Những con ong dú phát triển mạnh ở vùng khí hậu nóng và ẩm ướt, nơi mà những con ong mật châu Âu, ong ý có thể không hoạt động tốt và Việt Nam chúng ta lại là nước có kiểu khí hậu nóng và ẩm ướt này là nơi lý tưởng cho sự phát triển của loài ong dú.

Mặt trái là chúng không thích hợp với những vùng khí hậu lạnh hơn nơi mà những con ong mật phát triển mạnh.

4 Các đàn ong dú không "biết" bốc bay là gì!

Các đàn ong dú thì không thể bốc bay. Một số chủng loại và loài ong mật thường xuyên bốc bay và di chuyển đến một địa điểm khác. Ong dú chúa của một đàn ong dú thì không thể bay sau khi nó đã được giao phối và đẻ trứng và đàn ong của ong chúa này sẻ ở mãi tại vị trí ban đầu, trừ khi chúa chết và đang trong quá trình tổ ong thay chúa mới.

Hình 7. Ong "leo cây" là đặc trưng ở ong mật làm người nuôi ong rất mệt mỏi

5 Con ong dú có khả năng kháng bệnh cực kỳ cao

Những con ong dú có khả năng kháng bệnh và ký sinh trùng của ong mật rất cao. Điều này là rất cần thiết cho thụ phấn. Nhiều bệnh do vi rút, vi khuẩn, nấm và microsporidian của ong mật không ảnh hưởng đến ong dú. Ngay cả chí là nỗi lo sợ đặc trưng của ong mật củng chẳng phải là "đối thủ" của tổ ong dú.

Có rất ít và rất hiếm bắt gặp 1 tổ ong dú bị bệnh và chết, chúng khác biệt với những con ong mật. Vì vậy, ong mật và ong dú có thể bổ sung qua lại cho nhau trong quá trình thụ phấn cho hoa để đạt năng suất cao nhất.

6 Ong dú không uống nước

 Ong dú không cần tiếp cận với nguồn nước, không giống như ong mật. ong mật cần được cung cấp nguồn nước trong điều kiện thời tiết nóng để có thể điều chỉnh nhiệt độ trong tổ ong của chúng, nhưng với những con ong dú thì chúng lại không cần điều này.

Nếu các bạn thấy chúng bu vào mí mắt hút nước mắt và bâu lên người để hút mồ hôi thực ra là chúng thích vị mặn trong nước chứ chúng không phải "khát" nước.

7 Ong dú Thụ phấn đúng ý và đúng mục tiêu của nhà vườn

Ong dú có phạm vi bay ngắn hơn so với ong mật. Một phạm vi khoảng 500 m là phổ biến đối với các loài ong dú nhỏ như giống Lisotrigona Furva, so với phạm vi 5 km của loài ong mật.

Phạm vi bay ngắn hơn này có nghĩa là ong dú có nhiều khả năng tự nhốt mình với cây trồng xung quanh nơi chúng nhắm mục tiêu làm tổ. Diện tích rộng lớn và số lượng loài thực vật lớn hơn trong phạm vi bay của ong mật có thể làm chúng bị thu hút nhiều hơn bởi các loài cây trồng không phải mục tiêu chính trong ý định thụ phấn có chủ đích của nhà vườn.

Hình 8. Ong dú có phạm vi bay ngắn, Chúng thường nhốt mình trong khu vực làm tổ để thụ phấn đúng mục tiêu người nuôi

8 Ong dú giúp tăng cường VI HỆ SINH THÁI trong nông trại của bạn

Ong dú còn có thể giúp kiểm soát sâu bệnh hại cây trồng bằng cách tăng cường hệ sinh thái tự nhiên.

Frank Adcock, một người trồng cây Mắc ca và là người nuôi ong dú, đã thấy rằng, các ong thợ tìm kiếm thức ăn có thể làm con mồi và cung cấp một nguồn thức ăn liên tục cho các sinh vật như chim, ếch, thằn lằn và côn trùng có lợi. Những kẻ săn mồi sau đó có thể giúp vườn của bạn kiểm soát sâu bệnh hại cây trồng.

Chiến lược này có thể cho phép giảm lượng thuốc trừ sâu nhằm bảo vệ lợi ích hơn nữa cho các loài thụ phấn và kẻ thù tự nhiên của các loài côn trùng gây hại trên nông trại hoặc khu vườn của bạn.

9 Thụ phấn rung bằng ong dú, điều này là có thể!

Một số loài ong dú có thể thụ phấn bằng phương pháp rung hoa, điều này rất quan trọng đối với một số loài thực vật như cây cà chua trồng trong nhà kính. Ong mật không thể thụ phấn bằng cách rung hoa. Nhưng một nhóm ong dú nhiệt đới của Mỹ có tên là Melipona có thể làm được điều này

Hình 9. Một tổ ong dú thuộc họ Melipona có thể thụ phấn rung thay gió trong nhà kính

Nhược Điểm Của Ong Dú Khi Thụ Phấn Cho Cây Trồng

Trong khi ong dú là loài có nhiều ưu điểm trong thụ phấn, chúng cũng có một số thiếu sót liên quan đến lợi ích kinh tế, hành vi bẩm sinh của chúng, hoặc thiếu kinh nghiệm và kiến thức trong việc quản lý tổ ong của người nuôi.

1 Hạn chế khí hậu

Nói chung, ong dú được giới hạn chỉ trong các khu vực ấm hơn trên trái đất, vì vậy chúng không phải là các lựa chọn để thụ phấn cho cây trồng trong các vùng ôn đới, và củng có một số giống thì ngược lại.

Ví dụ, một loài Austroplebeia australis của Úc dễ dàng được nuôi ở những vùng lạnh hơn trong khu vực thành phố ở Úc, nhưng tổ của loài này bị sụt giảm và thậm chí có thể chết khi chúng được di chuyển ra ngoài môi trường sống có kiểu khí hậu ấm hơn.

2 Tấn công và chiếm đoạt tổ của nhau

Các đàn ong thuộc họ Tetragonula có thể tìm cách chiếm đoạt tổ của các đàn ong khác, đặc biệt là khi chúng được đặt trong những khu vực gần nhau ví dụ như đặt trong một trại cần thụ phấn cho cây trồng tập trung hoặc trong nhà kính.

Các giống thuộc họ Tetragonula phân bố tự nhiên nhiều ở khu vực miền trung Việt Nam, làm thế nào để nhận diện hành vi chiếm đoạt tổ của nhau và hạn chế tình trạng này xảy ra với đàn ong của bạn xem tại đây

3 Lượng người nuôi ong dú còn ít không đủ cung cho thị trường rộng lớn

Nghề nuôi ong dú đã bùng nổ trong hai thập kỷ qua trên toàn thế giới, nhưng chúng ta vẫn còn nhiều năm nữa để có thể cung cấp số lượng lớn các tổ ong cần thiết cho việc thụ phấn cây trồng với quy mô thương mại.

Một trở ngại lớn nhất hiện tại là nhu cầu cạnh tranh cho tổ ong dú khá cao, chúng được tăng giá bởi sự cần thiết từ nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó có những người dân thành thị, những người thích những con ong dú như thú là nuôi, các trường học nuôi chúng để tìm hiểu đời sống tự nhiên trong bộ môn sinh học và dạy trẻ mầm non làm quen với thiên nhiên hay thụ phấn trong vườn nhỏ của gia đình và làm ra một ít mật ong dú tuyệt hảo.

Hình 10. Nuôi ong dú không chỉ dùng để thụ phấn mà cùng dùng để giáo dục và dạy trẻ em về thiên nhiên

Nhu cầu cao này đã đẩy giá tổ ong tương đối cao, điều này có thể làm giảm nhu cầu nuôi ong của người nông dân cho mục đích thụ phấn vì giá tổ ong dú quá cao. Trong tương lai, giá tổ ong sẽ giảm do số lượng của chúng tăng theo cấp số nhân.

4 Tốc độ phát triển đàn ong chậm

Ong dú có tốc độ tăng trưởng đàn ong chậm hơn khi so sánh với tổ ong mật. Những tiến bộ trong cách nuôi, hiểu rõ đặc điểm sinh học của chúng và làm thùng nuôi ong dú đã làm cho tốc độ phát triển của tổ ong đang vượt qua giới hạn này.

5 Kích thước ong dú nhỏ là một bất lợi

Ong dú nhỏ hơn ong mật rất nhiều và do đó nó mang ít phấn hoa hơn, chúng cũng viếng thăm ít hoa hơn trong cùng một thời gian và thụ phấn ở mức thấp hơn ong mật và các loài ong lớn khác.

Để khắc phục nhược điểm này cần thêm số lượng các tổ ong dú trong một khu vực cần thụ phấn thích hợp, vậy bao nhiêu tổ trong 1000m² là hợp lý và đặt ở những vị trí như thế nào. Chi tiết tại đây

Hình 16-1: Một con ong không ngòi đốt Amazon (Melipona fasciculata) thụ phấn rung cho hoa cà chua Ảnh GIORGIO VENTURIERI

6 Đôi khi làm hư cây và hoa

Ở miền Trung và Nam Mỹ, một số loài ong dú có thể gây hại cho cây bằng cách cắn vào thân cây tạo các vết thương để nhựa cây chảy ra và chúng có thể thu thập.

May mắn thay, không loài nào trong số các loài ở Úc và Việt Nam của chúng ta đã được quan sát thấy để làm điều này.

7 Cướp hoa

Một số ong dú để lấy được các nguồn phấn hoa hoặc mật hoa và thậm chí có thể làm hỏng cả hoa mà không cần thụ phấn cho chúng.

Điều này phụ thuộc vào tương tác giữa ong & hoa. Ví dụ, một loài ong dú ở Brazil đã được thấy rằng chúng cướp hoa của cây chanh dây (Hình 16-2). Tuy nhiên, ong mật và nhiều loại ong đơn độc khác củng đều được quan sát thấy hành vi tương tự như vầy.

Hình 11: Một con ong không ngòi đốt cướp một bông hoa của cây chanh dây bằng cách khoan một lỗ và lấy mật hoa mà không cần thụ phấn. Ảnh GIORGIO VENTURIERI

––––••––––

––––••––––

Tài liệu Tham Khảo

(1) Tài liệu về những con ong tự nhiên ở Úc của tác giả Tim Heard.

(2) Các báo cáo kết quả nghiên cứu về khả năng thụ phấn của loài ong không ngòi đốt trên toàn thế giới.

(3) Tổng hợp từ các tài liệu nước ngoài khác.

(4) Kinh nghiệm và quan sát thực tiễn trong nhiều năm qua của chúng tôi.

Ong dú JiChi xin chân thành cảm ơn các tác giả trên