Thụ phấn bằng tay cho các cây họ nhà dưa như dưa hấu, dưa leo, dưa lưới và dưa hoàng kim là việc không cần thiết, nhưng đối với một số người làm vườn gặp khó khăn trong việc thu hút côn trùng tự nhiên thụ phấn cho cây, như những người làm vườn trên ban công cao, sân thượng hoặc trong khu vực ô nhiễm cao hay trong nhà lưới thì thụ phấn bổ sung bằng cách nuôi côn trùng có lợi cho giống dưa của mình là rất cần thiết để có thể đậu trái.
Đặc Điểm Sinh Lý Dưa Leo, Dưa Lưới, Dưa Hoàng Kim, Dưa Hấu .v.v
Để có thể thụ phấn được cho dưa lưới, dưa leo, dưa hoàng kim, dưa lê .v.v đạt năng suất cao nhất và hiệu quả nhất ta cần hiểu rõ đặc điểm sinh lý của từng loại dưa, thời gian ra hoa, cách thức thụ phấn của chúng để có cách thụ phấn phù hợp cho từng loại.
Thụ Phấn Cho Dưa Kim Hoàng Hậu
Thời gian sinh trưởng
Từ 60-75 ngày, có thể trồng quanh năm, nhưng thích hợp nhất khi thời tiết nóng đặc biệt là mùa xuân và mùa hè, muốn quả to, mỗi cây chỉ nên nuôi một quả, còn lại bấm bỏ hết, nên giữ lại quả gần gốc nhất, tốt nhất là từ gốc lên khoảng 8 mắc lá thì giữ lại, còn những quả khác xa gốc hơn thì bấm bỏ để cây nuôi quả gần gốc được tốt nhất.
Thời gian ra hoa và thụ phấn
Kể từ ngày thứ 30 trở đi dưa hoàng kim bắt đầu ra hoa, và cần được thụ phấn càng sớm càng tốt để dễ đậu quả và cho quả có màu sắc đẹp nhất, tốt nhất là nên thụ phấn vào buổi sáng trước 11h, vì hoa của các họ nhà dưa thường chỉ nở ra trong 24 tiếng và tàn rất nhanh sau đó.
Nếu trồng trong nhà kính không có côn trùng thụ phấn thì có thể thụ phấn bằng tay hoặc nuôi ong để thụ phấn, nếu trồng trên lang cang hoặc sân thượng nhà ở thành phố ít côn trùng thị phấn thì nuôi thêm ong để thụ phấn bổ sung cho cây dưa kim hoàng hậu để tăng khả năng đậu quả củng như là chất lượng quả.
Làm Sao Để Dưa Leo Đậu Quả!
Từ 32 đến 40 ngày là giai đoạn ra hoa đậu trái của dưa leo và dưa leo Baby. Thời kỳ này được xem là nhạy cảm nhất quyết định năng suất của cây.
Dưa leo và dưa leo Baby trồng bên ngoài tự nhiên được côn trùng, Ong và ong dú là những loài thụ phấn hiệu quả của cây dưa leo, khi đưa vào nhà kính thì nên sử dụng ong dú để thụ phấn cho cây dưa leo tăng khả năng đậu quả củng như là tiết kiệm nhân công thụ phấn bằng tay cho cây.
Sinh Lý Dưa Hấu
Sau khi trồng khoảng 1 tháng, dưa hấu bắt đầu leo giàn, bạn có thể dùng lưới để giúp cây leo lên hoặc cho bò dưới đất tùy thích. Ở mỗi gốc dưa chỉ để 1 dây chính và 2 dây phụ. Tỉa bỏ sớm các dây nhánh khác để cho cây tập trung nuôi trái trên 3 nhánh đã chọn.
Thụ phấn cho dưa hấu
Khi cây vươn dài khoảng 60 - 90cm thì bắt đầu trổ hoa. Có thể thụ phấn bằng tay hoặc bằng côn trùng để tăng khả năng đậu trái của dưa khi trồng ở thành phố và những nơi ít côn trùng tự nhiên thụ phấn cho cây.
Vì trái rất nặng nên khi trái đạt đường kính khoảng 10cm, bạn nên làm giá đỡ để tránh gãy cành. Vòng đời của dưa hấu từ khi trồng đến khi quả chín và thu hoạch được là 60 - 70 ngày tùy từng giống.
Dưa hấu vẫn ra hoa và trái tiếp tục kéo dài trong cả thời gian sống của nó, nếu thời tiết thuận lợi và trái đậu còn to, đẹp bạn vẫn có thể thu hoạch được nhiều lần cho đến khi cây tàn.
Cách Trồng Dưa Lưới
Nhìn chung dưa lưới và các cây họ nhà dưa khá dễ trồng, bạn có thể trồng dưa lưới quanh năm.
Vòng đời của dưa lưới: Từ 70 - 75 ngày, chúng ra hoa từ ngày thứ 30 trở đi.
Thụ phấn cho dưa lưới
Giống như các loài dưa khác ngoài tự nhiên hoa dưa lưới được thụ phấn bởi côn trùng, ong và bọ phấn hoa .v.v, nhưng ở thành phố, sân thượng trên 3 tầng quá cao rất ít côn trùng có thể bay tới được nên vì vậy để dưa lưới đậu trái chúng ta cần phải thụ phấn bằng tay hoặc nuôi ong để thụ phấn bổ sung cho cây dưa của mình.
Hoa dưa lưới nở vào buổi sáng và tàn rất nhanh sau 1 ngày, nên vì vậy hoa dưa lưới cần được thụ phấn tốt nhất là trước 10h sáng để đảm bảo hoa đậu quả thành công và cho quả to, tròn, đều và đẹp mắt.
Nhận Biết Hoa Dưa Đực Và Hoa Cái Của Các Cây Họ Nhà Dưa
Về cấu tạo hoa của các cây họ nhà dưa như dưa hấu, dưa leo, dưa hoàng kim, dưa lê, dưa lưới .v.v đều rất giống nhau về hình thái và cơ chế thụ phấn.
Hoa Dưa Đực
Hoa dưa đực sẽ có nhị hoa, hình dạng nó là một cuống hoa phủ đầy phấn hoa mọc ở giữa bông hoa (như hình 2).
Hình 4. Hoa đực của các cây họ nhà dưa
Hoa Dưa Cái
Còn hoa dưa cái của hầu hết các giống dưa bên dưới cánh hoa đều có một quả dưa nhỏ (gọi là bào tử), bào tử này là 1 quả dưa chưa trưởng thành vì chúng sẻ phình to lên rất nhanh nếu được thụ phấn, còn không chúng sẻ héo và rụng. (hình 3)
Hình 5. Hoa cái của họ nhà dưa luôn có 1 bào tử nhỏ ngay dưới đài hoa
Các Cách Thụ Phấn Bằng Tay Cho Cây Dưa
khi bạn đã xác định được hoa đực và hoa cái rồi, thì bạn có 3 cách sau để thụ phấn cho cây dưa của mình.
Thụ Phấn Trực Tiếp Bằng Hoa Đực - Cách 1
Thụ phấn bằng tay cho dưa với hoa đực bắt đầu bằng việc cắt một bông hoa đực ra khỏi cây. Lột bỏ những cánh hoa để lòi nhị hoa ra. Bôi nhẹ nhị hoa của hoa đực vào một bông hoa cái đang nở để phấn hoa dính vào nhụy hoa cái. (Như hình 6)
Hình 6. Thụ phấn cho hoa dưa trực tiếp bằng tay
Với một bông hoa đực bạn có thể thụ phấn cho 3 đến 5 hoa, nhưng chúng tôi khuyên là bạn chỉ nên sử dụng 1 hoa đực thụ phấn cho 1 hoa cái để tăng khả năng đậu hạt củng như là chất lượng của hạt phấn để sau này trái của bạn to hơn và bóng hơn.
Và bạn củng đừng sợ sẻ thiếu hoa đực để thụ phấn cho các hoa cái, vì các cây họ nhà dưa bao giờ củng ra hoa đực nhiều hơn gấp 2 – 3 lần số hoa cái và đó là đặc điểm sinh học của họ nhà dưa bao gồm cả dưa kim hoàng hậu, dưa leo, dưa leo Baby, dưa lưới, dưa lê .v.v củng vậy và những bông hoa đầu tiên của cây sẻ là những bông hoa đực.
Thụ Phấn Gián Tiếp Bằng Cọ - Cách 2
Sử dụng một cọ vẽ để thụ phấn cho tất cả các cây họ dưa. Sử dụng một cây cọ nhỏ và xoáy nó xung quanh nhị hoa của hoa đực. Phấn hoa sẻ dính vào đầu của cây cọ và bạn hãy bôi chúng lên hoa cái một cách tự nhiên nhất.
Củng với lời khuyên như trên, một hoa đực chỉ nên thụ phấn cho một hoa cái để đảm bảo rằng lượng phấn hoa đủ để đậu quả là 100%.
Kinh Nghiệm Trồng Dưa Lưới, Dưa Leo, Dưa Lê, Dưa Leo Baby .v.v
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc phân lập các cây họ nhà dưa như dưa hấu, dưa lê, dưa hoàng kim, dưa lưới .v.v ra khỏi việc thụ phấn của côn trùng tự nhiên dẫn đến ít hoặc không được thụ phấn cho hoa, điều này dẫn đến ít hoặc không có hoa nào đậu quả.
Hoa dưa có thể được coi là tự sinh nhưng không thể tự thụ phấn (trừ dưa pepino), do đó phấn hoa phải bắt buộc được di chuyển từ bao phấn này sang nhụy hoa cái bởi côn trùng hoặc ong. Ong dú được coi là loài côn trùng thụ phấn hiệu quả nhất cho các cây họ dưa. Thụ phấn chéo cũng đã được chứng minh là cho ra quả nặng hơn một chút.
Nếu hoa không nở, bạn đừng cố gượng ép chúng thụ phấn vì chúng vẫn chưa trưởng thành và các hạt phấn chưa chín chúng sẽ không thể cho hoặc nhận phấn hoa để đậu trái được.
Khi thụ phấn bằng tay bạn không cần phải qua bước "Kiểm tra" phấn hoa đã chín hay chưa, vì một khi hoa dưa đã nở thì phấn bên trong đã chín rồi, và hoa dưa tàn rất nhanh nên đợi phấn chín là bạn sẻ chẳng bao giờ thụ phấn được cho cây dưa.
Thời gian hiệu quả để phấn hoa của hoa đực có thể thụ phấn trên nhụy của hoa cái là không quá vài giờ vào buổi sáng, và nếu nhiệt độ cao, thời gian có thể chỉ là vài phút. Sau khoảng thời gian này, những bông hoa sẽ đóng lại và sẽ không bao giờ mở ra nữa.
Mỗi nhụy cần 1.000 hạt phấn hoa trải đều trên ba thùy để tạo thành một quả dưa lớn nhất đạt tiêu chuẩn tốt nhất. Quả sẻ bị biến dạng và giảm trọng lượng nếu một đầu nhụy nhận được một lượng phấn hoa không đủ như trên.
Bộ Nông nghiệp và Thực phẩm Tây Úc đã ước tính dưa phải được thụ phấn với trung bình 9,1 con ong cho một bông hoa cái để đạt quả có kích thước đầy đủ. Những con ong đó sẽ mang phấn hoa từ những bông hoa khác trên cùng một cây dưa. Nếu những cây dưa khác ở gần đó, những con ong cũng có thể mang phấn hoa từ những cây đó (thụ phấn chéo).
Hình 8. Ong dú đang thụ phấn cho hoa của cây dưa
Ong Thụ Phấn Cây Trồng, Thụ Phấn Tự Động bằng Ong dú
Cây dưa có cả hoa đực và hoa cái riêng biệt trên cùng một cây. Nghĩa là cây dưa không cần một cây dưa khác để thụ phấn, nhưng chúng cần ong và côn trùng thụ phấn khác để di chuyển phấn hoa từ bao phấn trong hoa đực đến nhụy ở hoa cái.
Nếu nhà bạn đã tận dụng hết khoảng không gian ban công, hành lang trồng kín cả hoa, rau, và các loại dưa không còn chổ để đặt các tổ ong dú nữa còn sân thượng thì quá nóng không thể nuôi ong để thụ phấn cho dưa đậu quả được thì củng không sao, chúng tôi đã có giải pháp cho những tình huống như vậy với mô hình nuôi ong ngay trong phòng khách, nhà bếp, phòng ngủ của bạn.
Những tổ ong này sẻ giúp cây trồng trong vườn bạn thụ phấn đậu quả sai nhất mà bạn không cần phải mất công thụ phấn bằng tay cho từng bông hoa nữa.
Hình 9. Mô hình nuôi ong trong phòng để thụ phấn cho vườn hoa và rau trên ban công và sân thượng nhà ở thành phố
Thụ Phấn Tự Động Giảm Chi Phí, Tạo lợi Thế Cạnh Tranh
Bạn đang trồng dưa leo, dưa lưới, dưa leo Baby, dưa lê .v.v trong nhà lưới, không có côn trùng tự nhiên nào vào được trong nhà lưới để thụ phấn dưa của bạn, bạn đang vất vã thuê nhân công thụ phấn bằng tay cho cây dưa, chi phí cho mỗi quả dưa của bạn đang cao lên từng ngày trong khi thị trường ngày càng cạnh tranh về giá.
Vậy làm sao bạn thắng đối thủ của bạn trong khi tất cả đều mang tiêu chí là sản xuất những sản phẩm hữu cơ và sạch?
Không còn cách nào khác là bạn phải tìm mọi cách để giảm chi phí làm ra 1 quả dưa. Lúc này thụ phấn tự động bằng ong dú là 1 giải pháp cực kỳ hiệu quả để giúp bạn tiết kiệm chi phí sản xuất ra 1 quả dưa.
Hãy cứ tưởng tượng xem, nếu 2 nhà kính của 2 người cùng trồng cùng 1 loại dưa, nhưng nhà kính của đối thủ bạn lại thuê 2 nhân công thụ phấn cho cây dưa mỗi ngày, còn bạn thì chỉ cần 4 - 5 tổ ong để thụ phấn tự động hàng ngày thì cho dù bạn không muốn hạ giá bán xuống thì phần lợi nhuận của bạn củng hơn hẳn đối thủ.
Nuôi Ong Dú Thụ Phấn, Hiệu Quả x2 So Với Ong Mật
Điều đặc biệt là khi chọn ong dú để thụ phấn có lợi hơn rất nhiều khi bạn dùng ong mật để thụ phấn, vì đơn giản là nếu dùng ong mật bạn phải mua lại các tổ ong mật sau 2 đến 3 vụ mùa, vì bạn không biết kỹ thuật nuôi ong và chúng sẻ chết dần dần đến lúc thùng ong mật của bạn không còn đủ số lượng ong để thụ phấn cho nhà kính hay khu vườn dưa và bắt buộc bạn phải mua tổ ong mới.
Với ong dú thì ngược lại, bạn không phải tốn tiền để thay giống hàng năm mà bạn lại còn bán được các tổ ong dú mới nhân đàn ra cho các nhà kính xung quanh để thụ phấn hoa. Với các tổ ong dú được nuôi tại Ong dú JiChi của chúng tôi đảm bảo việc nhân giống thành 2 đàn mới là cực kỳ đơn giản cho người không biết gì về ong củng có thể thao tác được chỉ trong 5 phút.
Và còn rất rất nhiều ưu điểm, giá trị và lợi thế khi sử dụng ong dú để thụ phấn thay thế cho ong mật và côn trùng tự nhiên cho vườn dưa nhà bạn nữa đấy, xem tất cả tại đây
Những lợi ích của việc thụ phấn bằng ong dú đối với việc tạo ra quả cho cây dưa là mắc xích chặc chẽ từ trong thiên nhiên. Những người trồng dưa ở vùng Waroona ở Phía Tây của nước Úc đã cho thấy rằng sử dụng ong dú để thụ phấn làm tăng sản lượng dưa lên tới 40%, từ 600 đến 1.000 thùng mỗi mẫu.
Người ta đã chứng minh rằng ong dú cũng là loài thụ phấn thường xuyên và nhiều nhất của các cây họ dưa. Các nghiên cứu gần đây đã chứng minh thêm lợi ích việc dùng ong dú để thụ phấn cho cây dưa, với các cây trồng thụ phấn với ong dú tạo ra số lượng quả trưởng thành to và nhiều hơn đáng kể, so với các cây dưa trồng tự thụ phấn bằng tay.
Hình 12. Hoa dưa đậu quả sau thụ phấn 4 ngày bằng ong dú trong nhà kính
-----o0o-----
Tài liệu tham khảo
3. Kinh nghiệm và quan sát của Ong dú JiChi
4. Tài liệu về thụ phấn bổ sung bằng côn trùng trong thiên nhiên
5. Kinh nghiệm thực tế của các nhà vườn tại Việt Nam
6. Tổng hợp từ nhiều nguồn khác
