Các loài ong độc thường gặp và nguy hiểm
1. Ong vàng
Ong vàng được gọi đúng tên là Vespula, Dolichovespula hoặc Paravespula, là những con ong gần giống với ong bắp cày với màu đen và vàng cùng đôi cánh dài tối màu.
Không giống như những con ong mật làm tổ và tạo ra mật ong. Ong vàng không làm ra được mật ong, tổ ong vàng có thể được tìm thấy ở những khu vực hẻo lánh hoặc dưới đất, ụ mối, tổ kiến bỏ hoang lâu ngày.
Cũng không giống như những con ong mật, chúng chỉ có thể chích một lần, ong vàng có khả năng chích bạn nhiều lần. Khi một con ong vàng đốt bạn, nó tiêm nọc độc gây đau đột ngột.
Bạn cũng có thể bị viêm hoặc đỏ xung quanh vết chích vài giờ sau khi bị chích. Mệt mỏi, ngứa và nóng ran xung quanh vị trí vết đốt cũng là triệu chứng phổ biến đối với nhiều người.
2. Ong vò vẽ
Ong vò vẽ, một loài ong thuộc giống Vespa, là những thành viên lớn nhất và hung hãn nhất trong họ ong bắp cày với các loài lớn nhất có kích thước đạt đến 5,5 cm.
Chúng được xếp vào loại này không chỉ do tính hung hãn mà còn do nọc độc của một số loài có thể khiến nạn nhân không chỉ cực kỳ đau đớn mà còn dẫn đến tử vong, chẳng hạn như ong vò vẽ châu Á khổng lồ.
3. Ong bắp cày
Ong bắp cày là tên thông dụng của một nhóm các loài tò vò, chủ yếu thuộc các chi Vespa và Provespa.
Đây là loài ong hung dữ và hay tấn công người, mùa giao phối và di trú của ong bắp cày diễn ra từ tháng 9 đến tháng 10, đây cũng là thời điểm mà chúng hung hãn nhất. Thời tiết ấm và khô hơn là nguyên nhân gia tăng số lượng loài ong này.
Bị Ong vàng đốt và cách trị
Triệu chứng khi bị ong vàng đốt
Một khi bạn đã bị ong vàng đốt, sẽ không có gì lạ khi bị sưng, đau hoặc đỏ gần khu vực bị chích. Một số triệu chứng cần đi gặp bác sỹ khẩn cấp. Chúng có thể bao gồm các triệu chứng sau:
- Ho hoặc thở khò khè
- Khó thở hoặc bị nghẹn trong cổ họng
- Màu da của bạn bị biến sắc, chẳng hạn như nổi mề đay
- Cảm thấy lâng lâng hoặc chóng mặt, hoặc bất tỉnh
- Nôn hoặc bị tiêu chảy
Đây có thể là một trong các triệu chứng của phản ứng dị ứng, hoặc sốc phản vệ. Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng.
Xem thêm về hướng dẫn chi tiết cách xử lý sơ cứu khi bị sốc phản vệ do côn trùng đốt hoặc cắn
Cách trị ong vàng đốt
Chườm đá lạnh
Chườm đá hoặc túi lạnh vào vùng bị đốt có thể giúp giảm viêm ngay lập tức và sưng đau liên quan đến vết chích của ong vàng.
Bọc đá hoặc túi lạnh trong khăn hoặc túi vải trước khi đặt nó vào vết đốt để bảo vệ da của người bị đốt. Để có kết quả tốt nhất, hãy để túi đá trên vết đốt trong ít nhất 20 phút.
Banking soda trộn với nước
Nọc độc mà ong vàng tạo ra có tính axit. Baking soda có thể giúp chống lại nọc độc một cách tự nhiên.
Trộn một thìa baking soda với nước, sau đó thoa bằng tăm bông vào vết chích của ong vàng để giúp trung hòa nọc độc.
Dùng Giấm để giảm ngứa
Giấm đơn giản có thể hoạt động như một chất làm mát và giúp cho bạn không sờ vào vết đốt, điều này có thể dẫn đến nhiễm trùng hoặc viêm thêm.
Chỉ cần nhúng một ít giấm vào một miếng bông và thoa vào vùng bị ảnh hưởng bởi vết đốt của ong.
Uống thuốc kháng histamine
Cơ thể sản xuất một hóa chất gọi là histamine khi cơ thể nỗ lực bảo vệ khỏi các chất lạ, đây là một trong những nguyên nhân gây ra sưng và ngứa. Uống một loại thuốc kháng histamine như Benadryl ngay sau khi bị chích có thể làm giảm các triệu chứng này.
Trong trường hợp khẩn cấp, hãy mang theo Epi-Pen. Nếu bạn hoặc thành viên gia đình bị dị ứng với vết chích của ong vàng, hãy mang theo Epi-Pen trong ví của bạn. Hãy nói với bác sĩ của bạn về thời gian đã sử dụng loại thuốc này.
Ong vò vẽ đốt: Triệu chứng, phản ứng và cách điều trị
Triệu chứng khi bị ong vò vẽ đốt
Phần lớn những người không bị dị ứng với vết ong chích sẽ chỉ xuất hiện các triệu chứng nhỏ trong và sau khi bị ong vò vẽ đốt. Những cảm giác ban đầu có thể bao gồm đau nhói hoặc nóng rát ở vị trí chích. Đỏ, sưng và ngứa cũng có thể xảy ra.
Các phản ứng nghiêm trọng
Phản ứng nghiêm trọng đối với vết đốt của ong vò vẽ bao gồm đỏ và sưng tấy cực độ tăng lên trong hai hoặc ba ngày sau khi bị chích. Buồn nôn và ói mửa cũng có thể xảy ra.
Hầu hết các phản ứng nghiêm trọng giảm dần trong một tuần hoặc lâu hơn.
Nếu bạn bị một phản ứng nghiêm trọng sau một lần bị ong chích, không nhất thiết có nghĩa là bạn sẽ phản ứng với các vết chích của ong trong tương lai theo cách giống như vậy.
Bạn có thể có một phản ứng mạnh hơn và không bao giờ xuất hiện các triệu chứng tương tự một lần nào nữa.
Các triệu chứng của phản ứng dị ứng nghiêm trọng với vết đốt của ong vò vẽ bao gồm:
- Sưng mặt hoặc môi, họng nghiêm trọng.
- Nổi mề đay hoặc ngứa ở những vùng khác trên cơ thể mà không bị ảnh hưởng bởi vết chích
- Khó thở, như thở khò khè hoặc thở hổn hển
- Chóng mặt
- Huyết áp giảm đột ngột
- Mất ý thức
- Buồn nôn hoặc nôn mửa
- Bị tiêu chảy
- Co thăt dạ dày
- Mạch đập yếu hoặc nhanh
Bạn có thể không gặp phải tất cả các triệu chứng này sau khi bị ong vò vẽ hoặc ong bắp cày đốt, nhưng bạn có khả năng gặp ít nhất một số trong số chúng sau lần chích sau.
Sốc phản vệ sau khi bị ong vò vẽ chích
Các phản ứng dị ứng nghiêm trọng nhất với vết chích ong vò vẽ là sốc phản vệ. Sốc phản vệ xảy ra khi cơ thể bạn phản ứng với nọc độc của ong vò vẽ.
Hầu hết những người bị sốc sau khi bị ong vò vẽ đốt rất nhanh. Điều quan trọng là tìm kiếm sự giúp đỡ khẩn cấp ngay lập tức để điều trị sốc phản vệ.
Nếu bạn có tiền sử bị sốc phản vệ, hãy mang theo epinephrine (EpiPen) mà bạn có thể tự tiêm sau khi ong vò vẽ chích bạn.
Sốc phản vệ là một cấp cứu y tế cần điều trị ngay lập tức.
Cách chữa ong vò vẽ đốt
Điều trị với các phản ứng từ nhẹ đến trung bình
Bạn có thể điều trị các phản ứng nhẹ và vừa phải đối với vết chích ở nhà của ong vò vẽ. Khi điều trị vết chích của ong vò vẽ ở nhà, bạn nên:
- Rửa khu vực chích bằng xà phòng và nước để loại bỏ càng nhiều nọc độc càng tốt.
- Chườm một túi lạnh vào vị trí vết thương để giảm sưng và đau.
- Giữ vết thương sạch và khô để tránh nhiễm trùng.
- Che lại bằng băng nếu muốn
Đối với các triệu chứng nặng
Phản ứng dị ứng nghiêm trọng với vết ong chích đòi hỏi phải đến bác sỹ ngay lập tức. Nhìn chung, có tới 0,8% trẻ em và 3% người lớn bị dị ứng côn trùng.
Nếu bạn có EpiPen, hãy cân nhắc sử dụng nó ngay khi các triệu chứng bắt đầu. Nếu bạn có tiền sử dị ứng ong vò vẽ, hãy sử dụng EpiPen ngay khi bạn bị chích và sau đó gọi 115.
Điều trị các phản ứng dị ứng nghiêm trọng với vết chích của ong vò vẽ có thể bao gồm:
- Dùng Epinephrine bổ sung để làm dịu hệ thống miễn dịch của bạn
- Hồi sức tim phổi (CPR - xem bên dưới) nếu ngừng thở tạm thời
- Oxy, steroid hoặc các loại thuốc khác để cải thiện hô hấp
Biến chứng của vết chích từ ong vò vẽ
Trong một số ít trường hợp, vết đốt của ong bắp cày có thể góp phần gây ra các biến chứng liên quan đến hệ thần kinh.
Một báo cáo được công bố trên Annals of Tropical Medicine and Public Health đã kiểm tra các trường hợp bất thường trong đó một bệnh nhân nhi bị yếu cơ, giãn đồng tử và mất ngôn ngữ vận động sau khi bị ong vò vẽ đốt.
Chứng mất ngôn ngữ vận động là sự suy giảm khả năng nói và viết.
Những biến chứng đặc biệt này là cực kỳ nguy hiểm và rất khó xảy ra.
Tránh bị đốt là chìa khóa tốt nhất. Bạn cũng có thể yêu cầu bác sĩ về liệu pháp miễn dịch nọc độc, được dùng dưới dạng tiêm dị ứng.
Bị ong đốt khi mang thai
Ong đốt có thể xảy ra ở bất kỳ giai đoạn nào trong cuộc sống, bao gồm cả khi mang bầu. Trừ khi bạn bị dị ứng nọc độc của ong đã biết hoặc đã có phản ứng nghiêm trọng trong quá khứ, thì vết chích của ong không phải là vấn đề đáng lo ngại.
Bạn có thể thực hiện theo các biện pháp điều trị tương tự ở trên như người không mang thai, nhưng tránh uống các loại thuốc kháng histamine.
Khi chỉ một vết đốt của ong kể cả ong vò vẽ sẽ không gây hại cho thai nhi, phản ứng dị ứng nghiêm trọng có thể có. Điều quan trọng là sử dụng EpiPen nếu cần và gọi 115 nếu bạn bị sốc phản vệ.
Trẻ bị ong đốt
Trẻ mới biết đi đặc biệt dễ bị thương bởi vì chúng có thể không biết chính xác rằng chúng đã bị ong đốt.
Khi trẻ mới biết đi và chơi bên ngoài, hãy cảnh giác với các dấu hiệu của ong, ong vò vẽ, ong bắp cày, .v.v và điều tra nguồn gốc khi bé khóc có thể là do ong đốt.
Ngay từ nhỏ, bạn có thể dạy con về những cách chúng có thể ngăn ngừa ong đốt.
Ví dụ: Bạn có thể chỉ cho con bạn những con ong có độc và nguy hiểm cùng tổ của chúng trông như thế nào và làm thế nào để tránh chúng.
Các biện pháp phòng ngừa an toàn khác bao gồm không đi chân trần bên ngoài và tránh uống các đồ uống có đường có thể để ngoài trời, vì những thứ này có thể dẫn dụ côn trùng đặc biệt là ong đến.
Các loại thuốc giảm sưng và thuốc bôi khi bị ong đốt
- Sử dụng thuốc hydrocortisone dạng kem hoặc thuốc bôi calamine nếu ngứa hoặc kích ứng da trở nên khó chịu.
- Thuốc giảm đau chẳng hạn như ibuprofen, có thể kiểm soát cơn đau liên quan đến vết chích của ong vò vẽ.
- Thuốc kháng histamine, bao gồm diphenhydramine và chlorpheniramine, Benadryl cũng có thể làm giảm ngứa và sưng.
Uống tất cả các loại thuốc theo chỉ dẫn để tránh tác dụng phụ tiềm ẩn, chẳng hạn như kích ứng dạ dày hoặc gây buồn ngủ.
Bạn cũng nên cân nhắc tiêm ngừa uốn ván trong vòng vài ngày sau khi bị chích nếu bạn chưa tiêm nhắc lại trong 10 năm qua.
Sơ cứu khi bị ong đốt
Nếu ai đó có dấu hiệu phản ứng dị ứng nghiêm trọng, hãy giúp họ đến các cơ sở y tế gần nhất và làm theo các bước bên dưới.
Nếu họ không có dấu hiệu phản ứng nghiêm trọng, hãy điều trị vết cắn hoặc vết chích cho các triệu chứng nhẹ:
Các bước xử lý sơ cứu vết đốt
- Nếu vết chích của côn trùng hoặc ong vẫn còn trong da của bạn, hãy gỡ nó ra một cách nhẹ nhàng và nhanh chóng. Tránh sử dụng nhíp để loại bỏ ngòi đốt, vì bóp nó có thể tim nọc độc vào da bạn nhiều hơn.
- Rửa vùng vết đốt hoặc vết cắn bằng xà phòng và nước.
- Đặt một miếng gạc lạnh hoặc túi nước đá lên khu vực này trong khoảng 10 phút mỗi lần để giúp giảm đau và sưng. Bọc bất kỳ túi nước đá hoặc đá trong một miếng vải sạch để bảo vệ da.
- Thoa thuốc calamine dạng kem hoặc một hỗn hợp bột baking soda và nước vào khu vực này nhiều lần trong ngày để giúp giảm ngứa và đau. Calamine lotion là một loại thuốc kháng histamine.
Điều trị khẩn cấp khi bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng
Nếu bạn nghi ngờ ai đó có thể bị dị ứng nặng:
- Hãy gọi ngay 115, hoặc các dịch vụ khẩn cấp tại địa phương ngay lập tức. Nếu bạn ở một mình, hãy liên hệ với các dịch vụ khẩn cấp trước khi bạn thực hiện các phương pháp điều trị khác.
- Hỏi người bị đốt xem họ có mang theo epinephrine không. Nếu có, hãy lấy nó và giúp họ sử dụng theo các hướng dẫn trên nhãn. Nó hoạt động nhanh chóng để tăng huyết áp, kích thích tim và giảm sưng đường thở. Bạn nên mang theo bên mình mọi lúc, đặc biệt là khi bạn ở ngoài trời trong khu vực mà bạn có thể gặp nhiều côn trùng.
- Cố gắng chấn an và giữ bình tĩnh cho người bị đốt.
- Giúp họ nằm ngửa ra.
- Nâng chân lên khoảng 30 cm và đắp lại bằng chăn (nếu có).
- Xoay người bị đốt nằm ngang lại nếu họ bị nôn hoặc chảy máu.
- Hãy chắc chắn rằng quần áo của họ là mềm, rộng và dễ chịu để họ có thể thở.
- Nếu người bị nạn khó thở, bạn có thể cần thực hiện kỹ thuật CPR (hồi sức tim phổi). Tiếp tục cho đến khi có sự trợ giúp y tế.
- Để tránh làm cho vấn đề tồi tệ hơn, đừng sử dụng tourniquet y tế. Bạn cũng nên tránh cho họ ăn hoặc uống bất cứ thứ gì, và tránh ngẩng đầu lên, đặc biệt nếu người gặp nạn khó thở.
Điều cần biết về các loài ong khi bị ong tấn công
- Hãy nhớ kỹ điều này, ong mật chỉ có thể chích một lần vì ngòi đốt của nó bị dính trên da bạn, một con ong bắp cày, ong vò vẽ, ong vàng .v.v có thể chích nhiều lần trong một cuộc tấn công. Vì ngòi đốt của chúng không bị rơi ra trong khi đốt.
- Trong những tháng khi hoa bắt đầu tàn, những con côn trùng này thường xuất hiện để nhặt các nguồn đường trong thùng rác, hoặc rác thải từ chuyến du lịch của bạn. Theo Phòng khám Cleveland, đây là lúc những con ong hung dữ nhất, khiến chúng có khả năng chích bạn nhiều hơn.
- Nếu bạn đang ăn ở ngoài trời, hãy vứt rác đúng nơi quy định hoặc đậy thức ăn ngay lập tức để tránh các con ong lẩn quẩn xung quanh khu vực của bạn.
- Nếu bạn đang đi bộ và bắt gặp một loạt ong vàng, ong bắp cày, ong vò vẽ, ong dế .v.v, có thể là một tổ ong đang ở gần đó, vì vậy hãy thử đi một tuyến đường khác.
- Trừ khi bạn bị dị ứng, hầu hết các vết ong đốt có thể được điều trị tại nhà.
- Nếu bạn đã biết mình bị dị ứng với ong, hãy dùng EpiPen ngay lập tức và gọi 115. Bạn cũng nên gặp bác sĩ nếu bị nhiễm trùng. Các triệu chứng bao gồm đỏ, không giảm sưng và mủ.
CÓ THỂ BẠN CẦN
Bạn thích mật ong và muốn tự tay thu hoạch mật ong nhưng lại sợ bị ong đốt. Đừng lo, vì trong thiên nhiên hoang dã "còn chừa lại" một giống ong không có ngòi đốt dành cho bạn. Đó là ong dú.
Bạn không biết nuôi ong dú có lợi gì? bạn chưa biết cách nuôi nó? nhà có con nhỏ bạn sợ không nuôi ong được! Đừng lo Hocnuoiongdu.com cho bạn 18 lý do thuyết phục tại đây.
Xem tất cả các giống ong dú "hiếm có khó tìm" tại Việt Nam tại đây.
Tài liệu tham khảo
(1) What to Do for Yellow Jacket Stings Healthline.com/health/yellow-jacket-stings
(2) Wasp Stings: Reaction Symptoms and Treatment Healthline.com/health/wasp-sting
(3) Wasp Stings: Reaction Symptoms and Treatment https://www.healthline.com/health/wasp-sting#complications
(4) First Aid for Bites and Stings https://www.healthline.com/health/first-aid/bites-stings
(5) Các nguồn tài liệu khác
